Om de zorg en ondersteuning voor mensen met een ernstige psychiatrische aandoening (EPA) te verbeteren is een structurele oplossing nodig voor de bekostiging. Daarnaast is het van belang om per regio op basis van een lange termijnvisie resultaten af te spreken. Dat blijkt uit onderzoek van bureau HHM in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en Zorgverzekeraars Nederland (ZN).  

Het ministerie van VWS, de VNG en ZN zetten het onderzoek uit om de zorg en ondersteuning aan mensen met EPA in de wijk te verbeteren. Dat is nodig omdat in het Bestuurlijk Akkoord Toekomst GGZ 2013-2014 de landelijke overheid, zorgaanbieders, zorgverzekeraars en cliëntenorganisaties afspraken staan om de intramurale capaciteit tot het jaar 2020 met een derde af te bouwen, met de capaciteit van 2008 als referentie. Dit betekent dat de capaciteit en de kwaliteit van de ambulante zorg, met name voor mensen met ernstige psychiatrische aandoeningen (EPA), uitgebreid en verbeterd moet worden. F-ACT en vergelijkbare vormen van integrale zorg, worden als oplossing gezien. De beleving is echter dat deze oplossing niet optimaal wordt gebruikt dan wel ingezet.

Bij integrale zorg gaat het om behandeling en begeleiding van mensen met EPA die naast psychiatrische problemen ook op andere levensgebieden hulp nodig hebben. Bureau HHM is gevraagd om de feiten rondom integrale zorg in kaart te brengen om inzicht te verschaffen in de wijze waarop de zorgen ondersteuning aan mensen met EPA in de wijk verbeterd kan worden.

Onze aanbeveling luidt om bij de ontwikkeling van het nieuwe zorgprestatiemodel van de NZa (dat per 2022 wordt ingevoerd) zorgvuldig aandacht te hebben voor een aantal cruciale elementen voor de bekostiging van de integrale zorg en behandeling aan mensen met EPA:

• preventieve werkzaamheden
• consult-werkzaamheden
• coördinatiewerkzaamheden
• de mogelijkheid om de intensiteit van zorg op en af te schalen
• deelname aan multidisciplinaire overleggen (MDO’s)
•  inzet van ervaringsdeskundigen

Het onderzoek maakt duidelijk dat mensen met EPA steeds zichtbaarder zijn in de wijk. Zij maken deel uit van de maatschappij. Om een wijkgerichte aanpak te stimuleren is een lumpsum budget op wijkniveau gewenst. Vanwege het basisprincipe van de Zorgverzekeringswet (de kosten van de ZVW dienen toe te rekenen te zijn aan individuele cliënten) kan dit nu niet. Daarom bevelen we het ministerie van VWS aan om met betrokkenen te bespreken op welke punten de wet- en regelgeving aangepast kan worden.
De uitdaging om integrale zorg en behandeling te leveren ligt echter niet alleen bij zorgverzekeraars, zorgaanbieders en gemeenten. Ook de maatschappij, buren, familie, vrienden en ervaringsdeskundigen kunnen een belangrijke rol vervullen in de zorg voor mensen met EPA. Om dit te stimuleren bevelen we tot slot aan om met alle betrokken partijen een maatschappelijk bewustwordingstraject uit te voeren zodat mensen met EPA worden opgenomen in de wijk.

Het onderzoeksrapport: Zorg in de wijk voor mensen met EPA is inmiddels meegestuurd met een brief naar de Tweede Kamer.