Het boekenweekthema afgelopen week was dit keer Waanzin. Dit doet ons denken; is het misschien voor de zorg in Nederland het jaar van de waanzin? Onder grote druk moet er veel gebeuren en is er natuurlijk al veel gedaan. Ambtenaren werken ontzettend hard om de zorg en ondersteuning zo goed mogelijk in te regelen. Die hoge druk lijkt in ons land nodig om iets van de grond te krijgen. Maar juist die druk leidt soms ook tot waanzin.
Soms zien wij dingen waarvan wij denken dit is waanzinnig, zoals het aantal productcodes dat nu in Nederland verschijnt voor de Wmo en de Jeugdwet. Dit aantal explodeert tot over de honderdduizend… En als je goed kijkt, zie je dat veel van die producten, hoewel ze een andere code hebben, inhoudelijk veel op elkaar lijken. Het probleem van het grote aantal productcodes is de enorme administratieve last die dit met zich meebrengt voor zowel aanbieders als gemeenten.
De ‘productenwaanzin’ is een logische consequentie van de wijze waarop het beleid is ingevoerd. Het risico dat we nu lopen is dat deze waanzin leidt tot maatregelen die contraproductief werken op de transformatie. We moeten hierdoor nu niet in de stress schieten, maar met kracht de transformatie doorzetten. Laten we samen op zoek gaan naar een systeem dat zich richt op resultaten, een beperkt aantal producten kent, en daardoor zeer beheersbaar is.
Juist deze fase moeten we gebruiken om te leren in plaats van te ageren. We kunnen ageren, we kunnen boos en kwaad worden, maar dat helpt niet. Zowel aanbieders als gemeenten werken hard om alles voor elkaar te krijgen. Laten we elkaar daarbij helpen. Elkaar wijzen waar het nog niet goed gaat en samen naar oplossingen zoeken. Oplossingen die op lange termijn voor gemeenten en aanbieders, maar vooral voor de klant, de inwoners, een betere situatie opleveren. Een betere situatie dan waar we uitkomen, die ook nog eens betaalbaarder is.
Administratieve lastenverlichting en tegelijkertijd vierhonderd gemeenten verantwoordelijk maken voor de zorg – die voorheen door dertig zorgkantoren gebeurde – dat is een uitdaging. Een uitdaging die je, zoals wij denken, alleen maar kunt oplossen door in resultaten te denken en ruimte en verantwoordelijkheid te geven aan degene die de zorg en ondersteuning verlenen. Als je daar veel zicht en controle op wilt, ontstaat vanzelf een grote administratieve last. Dus het gaat om de ruimte. We moeten het lef hebben om de keukentafelgesprekken te blijven voeren waarbij het resultaat van het gesprek altijd een unieke oplossing voor de inwoner is, gericht op resultaat. Want ook maatwerk laat zich vatten in producten, maar het mooiste is dat deze dan in relatie staan tot het resultaat. Producten zijn dan cruciaal voor het koppelen van een budget aan een resultaat. Producten zijn hierbij de verbinding tussen resultaat en maatwerk, niet een doel op zich.
Omdat het thema van de Boekenweek ons deed beseffen in wat voor een waanzinnige tijd wij leven als het gaat om zorg en welzijn, willen wij u graag twee boeken aanraden: ’Het kan wel!’ (Frieslab) en ‘Verdraaide organisaties’ (Wouter Hart). Deze boeken beschrijven goed waar we met z’n allen naar toe zouden moeten werken en hoe je daar komt. Laten we nu de chaos, de waanzin, benutten om iets moois te creëren.
