Werk type: Actueel

Voor het ministerie van VWS, directie Langdurige Zorg onderzoeken we de cliëntreizen van mensen die in- en doorstromen met de Wlz-zorgprofielen VG6 en VG7.

Het ministerie van VWS wil duidelijk krijgen wat belangrijke momenten, gebeurtenissen en situaties in het leven van deze mensen zijn die ertoe bij kunnen dragen dat hun zorgbehoefte (direct of in de toekomst) intensiever en complexer wordt. Het ministerie van VWS wil graag advies over de momenten waarop en interventies waarmee kan worden voorkomen dat de zorgbehoefte van mensen met een verstandelijke beperking dusdanig verzwaart dat sprake is van instroom richting VG6 en VG7.

Wij onderzoeken de in- en doorstroom met een documentstudie, we beschrijven cliëntreizen aan de hand van interviews met cliënten/verwanten, we analyseren kwantitatieve data en duiden deze data met een vragenlijst die we uitzetten onder zorgaanbieders. Daarnaast kijken we naar de invloed van maatschappelijke en beleidsmatige ontwikkelingen.

We hopen met dit traject inzicht te geven in hoe de complexiteit van een zorgvraag van mensen met een verstandelijke beperking eerder in het leven kan worden herkend en hoe dit met passende zorg kan worden voorkomen.

Hoe kunnen we de zorg toegankelijk en betaalbaar houden? Zorgtechnologie lijkt soms het toverwoord te zijn. Zo zijn er onlangs meerdere artikelen verschenen die de meerwaarde aantonen van verschillende vormen van zorgtechnologie. Met name door alle ontwikkelingen omtrent de Covid-19 periode is het beeld ontstaan dat het gebruik van zorgtechnologie in een stroomversnelling is gekomen. Maar is dit in de werkelijke zorgpraktijk ook zo, of zijn hier nuances in aan te brengen?

Wij spraken hierover met een viertal zorgaanbieders in de regio Twente en Achterhoek. Hieruit is gebleken dat elke organisatie zorgtechnologie op zijn eigen tempo omarmt. Waar het bij de een nog in de kinderschoenen staat en er met name gewerkt wordt met pilots, is de andere organisatie het breed aan het implementeren en wordt er soms zelfs al opgeschaald. Er zijn echter diverse knelpunten die het brede gebruik nog belemmeren zoals financierings­mogelijkheden, personele belemmeringen en implementatievraagstukken. Toch zijn er nu al talloze succesverhalen te noemen waar lering uit getrokken kan worden, bijvoorbeeld ter bevordering van de borging. Zo helpt het erg om het beheer en onderhoud buiten de organisatie neer te leggen, waardoor eventuele technische problemen niet door de zorgverleners hoeven worden opgelost.

Er is consensus dat zorgtechnologie momenteel al een meerwaarde levert die zeker toe gaat nemen in de komende jaren. De organisaties zien dan ook op het gebied van zorgtechnologie veel kansen de komende tijd. Kansen die niet alleen de zorg voor de cliënt beter en toegankelijker maken, maar ook kansen voor de kwaliteit van werk voor de zorgverlener.

Via deze link kunt u het hele artikel lezen:
Marktonderzoek: de huidige fase van zorgtechnologie

In opdracht van de programmadirectie PGB van het ministerie van VWS voeren we een onderzoek uit dat inzicht geeft in de maatschappelijke waarde van het PGB2.0-systeem.

Dit systeem ondersteunt momenteel meer dan 150.000 gebruikers: budgethouders, cliëntvertegenwoordigers, zorgverleners, zorgkantoren, gemeenten en de SVB. Doordat een verdere uitrol bij de gemeenten plaatsvindt worden dit in de toekomst circa 250.000 gebruikers.

Voor dit onderzoek verzamelen we via een digitaal Participatiepanel de ervaringen van alle typen gebruikers waarbij de gebruikers ook op elkaar kunnen reageren. Daarnaast voeren we praktijkobservaties uit bij de gebruikers en organiseren we een focusgroep om deze ervaringen te verdiepen.

De Special Theater Eenakter Road Show is een initiatief van Special Arts in samenwerking met Stichting Artertainment. De Special Theater Eenakter Road Show wil theater door mensen met een beperking stimuleren en meer zichtbaarheid binnen de reguliere theaterwereld creëren. In aanloop naar de Special Theater Eenakter Roadshow, begin 2020, haalde bureau HHM informatie op bij theatergroepen. In 2022 verzamelde bureau HHM opnieuw informatie bij theatergroepen en bezoekers van de Eenakterdag(en).

“Als er meer aandacht is voor bijzondere mensen, worden ze vanzelf minder bijzonder en meer gewoon.”

Aan het begin en tijdens de looptijd zijn de theatergroepen regelmatig bevraagd. De antwoorden geven inzicht in onder meer het aanbod en de ontwikkelwensen van theatergroepen.

Inclusief theater is volgens respondenten van groot belang om iedereen te laten meedoen en erbij te laten horen. Het geeft iedereen een kans om hun talent te laten zien en laat bezoekers voorbij de beperking kijken. De Eenakterdagen zorgden voor trots, verbinding, voldoening, kracht en leerzame momenten. Voor de theatergroepen zelf waren vooral de ontmoetingen met andere theatergroepen waardevol.

Samenwerking Special Arts en bureau HHM
Special Arts is een landelijke stichting die bevordert dat mensen met een beperking zich kunnen ontwikkelen met kunst. Bureau HHM ondersteunt Special Arts, onder meer door een bijdrage te leveren aan publicaties en symposia en het adviseren van kunstlocaties.

Lees het hele artikel Waarde van de Special Theater Eenakter Road Show

Te veel mensen moeten lang wachten op geestelijke gezondheidszorg als zij die nodig hebben. In de stuurgroep Toegankelijkheid & Wachttijden GGZ werken landelijke partners samen aan de toegankelijkheid van en het wegwerken van wachttijden in de GGZ. In 2022 gebeurt dat op basis van de ‘Ontwikkelagenda Toegankelijkheid en wachttijden ggz 2022’.

De partners zijn het er over eens dat wachttijden niet ‘het’ probleem zijn van alleen de GGZ. Er is ook een omslag nodig naar een andere omgang met psychische kwetsbaarheden en naar het ontwikkelen van mentale gezondheid. Deze visie is vertaald naar een concrete aanpak voor 2022 waarbij wordt gestreefd naar de volgende drie hoofddoelen.

• Verbeteren van juiste en tijdige mogelijkheden in de sociale basis,
• Verbeteren van toegang tot de ggz,
• Passende zorg en verbeteren door- en uitstroom in de ggz.

De partners in de Ontwikkelagenda zijn:

• Zorgverzekeraars Nederland
• de Nederlandse ggz
• Platform MEERGGZ
• Sociaal Werk Nederland
• MIND
• LHV
• InEen
• VNG

Zie de website wegvandewachtlijst.nl voor meer informatie.

Sylvia Schutte is sinds juli 2020 als secretaris van deze stuurgroep en vanaf het voorjaar van 2022 ook lid van het Uitvoeringsteam dat de stuurgroep ondersteunt.

De Week tegen Eenzaamheid is gestart. Tot en met 6 oktober zijn er honderden activiteiten waar mensen elkaar ontmoeten en nieuwe contacten kunnen leggen. En dat is hard nodig volgens Maarten van Ooijen, staatsecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Hij presenteerde gisteren de vervolgaanpak Eén tegen eenzaamheid 2022-2025 aan de kamer. In een kamerbrief schrijft hij dat mede door Corona meer dan de helft van de Nederlanders gevoelens van eenzaamheid kent.

Het programma Eén tegen eenzaamheid is in de vorige kabinetsperiode gestart. Bureau HHM evalueerde deze aanpak de afgelopen jaren. In het huidige regeerakkoord is afgesproken dit programma voort te zetten. De belangrijkste wijziging in de vervolgaanpak is dat deze zich niet alleen op ouderen richt, maar op alle leeftijden. In de periode 2022 – 2025 werkt Eén tegen eenzaamheid langs drie actielijnen:

• Actielijn 1. Meer bewustwording in de samenleving over Eenzaamheid.
• Actielijn 2. Meer maatschappelijk initiatief tegen eenzaamheid.
• Actielijn 3. In alle gemeenten een lokale aanpak tegen eenzaamheid.

Het kabinet investeert tot en met 2025 jaarlijks 10 miljoen euro boven op de middelen die structureel voor het programma Eén tegen eenzaamheid beschikbaar zijn. Met deze extra financiële middelen krijgt het maatschappelijk initiatief tegen eenzaamheid een impuls en worden gemeenten aangemoedigd om een lokale aanpak eenzaamheid op te zetten en langdurig voor te zetten.

Ellen Geuzebroek is binnen bureau HHM nauw betrokken bij verschillende onderzoeken naar eenzaamheid en geeft op 8 november tijdens de kennismarkt Zorg en Welzijn in de wijk een workshop over de lokale aanpak van eenzaamheid. In de workshop deelt Ellen samen met Jesse Hulsebosch van ZorgfocuZ welke factoren invloed hebben op eenzaamheid en hoe je eenzaamheid meetbaar kunt maken. Ook is er ruimte om wijkgerichte interventies uit te wisselen. Ellen: “ Eenzaamheid is een complex probleem. Heel verschillende groepen zijn kwetsbaarder voor eenzaamheid, zoals tachtigplussers, alleenstaanden, mensen onder de vijftig, mensen met een praktische opleiding en mensen met een niet-westerse migratieachtergrond. Sociale eenzaamheid is bovendien iets anders dan emotionele eenzaamheid. Er is dus ook geen one size fits all oplossing.”

Het bestuurlijke programma ‘Een thuis voor iedereen’ is er om ervoor te zorgen dat er in 2030 voldoende huisvesting voor kwetsbare doelgroepen is. Onderdeel van het programma is het opstellen van woonzorgvisies ‘nieuwe stijl’. Het programma werkt met koploperregio’s die aan de slag gaan met brede woonzorgvisies voor alle aandachtsgroepen. Centrumgemeenteregio Enschede is gevraagd een koploperregio te zijn. Bureau HHM mag hierbij de proces- en projectbegeleiding invullen.

De koplopers starten in 2022, de andere regio’s volgen in 2023. Het streven is in het laatste kwartaal van 2022 de eerste brede woonzorgvisies af te hebben. In deze visies worden zowel de woon- en bouwopgave als de opgave voor het sociaal domein in kaart gebracht voor alle aandachtsgroepen. Lennart Homan: “Het gaat om mensen met minder kansen dan anderen op de woningmarkt. Bijvoorbeeld door hun behoefte aan een specifiek soort woning of woonvorm, wat zij kunnen betalen voor de huisvesting, wat extra nodig is aan begeleiding en zorg en het draagvlak in de buurt.”

Lieset Jenneboer: “Uiteindelijk willen we dat alle inwoners van de regio Enschede een passende woonplek hebben, met of zonder zorg. Er is nu niet voldoende in beeld hoe groot deze groep kwetsbare inwoners is. Daarvoor is de kwantificering en visie van belang.”

De veelheid aan stakeholders en het vraagstuk rond verdeling tussen lokale gemeenten vraagt om strak programmamanagement met bestuurlijke sensitiviteit. Bureau HHM deed inmiddels brede ervaring op met het opstellen van woonzorgvisies, waarbij stakeholders zoals regiogemeenten, aanbieders, woningcorporaties en inwoners betrokken werden.

In dit traject werken we toe naar de volgende resultaten:

1. Een regionale woonzorgvisie met daarin een kwantitatieve verdeling van de sociale woningbouw en huisvesting voor en ondersteuning van aandachtsgroepen. Dit moet uiteindelijk leiden tot een afgebakende visie waar alle gemeenten mee aan de slag kunnen.
2. Vertalen van de visie naar lokale (prestatie)afspraken. Dit willen we doen in een regionaal woonzorgplan met daarin een doorvertaling naar lokale (prestatie-) afspraken met onder andere corporaties en zorg- en welzijnsaanbieders.
3. Advies over het al dan niet aanpassen of opstellen van lokale regelgeving om aandachtsgroepen de juiste urgentie te geven.
4. Het verspreiden van opgedane inzichten richting Rijk en Provincies.

Die vraag proberen we samen met stakeholders te beantwoorden in opdracht van de Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN). Op 1 januari 2021 is de geneeskundige zorg voor specifieke patiëntgroepen (GZSP) overgeheveld naar de Zorgverzekeringswet (Zvw). GZSP is zorg voor kwetsbare mensen die (nog) thuis wonen met (hoog) complexe problematiek en heeft als doel het leren omgaan met problemen en beperkingen die uit de aandoening voortvloeien. Hierbij kan het aanleren van vaardigheden of gedrag aan het systeem van de persoon met een beperking een belangrijke rol spelen. Bureau HHM is door de VGN gevraagd als projectleider van het project ‘Inzicht in GZSP’.

In de loop van 2021 werd duidelijk dat zorgaanbieders, professionals en mensen met een beperking steeds meer knelpunten ervaren in de uitvoering van GZSP, waaronder:

• inkoop door zorgverzekeraars op basis van tarieven die niet toereikend zijn;
• (kwalitatieve) contracteisen die niet aansluiten bij de wijze waarop GZSP wordt uitgevoerd;
• het ontbreken van een sectorbreed gedeelde beschrijving van goede GZSP.

Om een passende financiering voor GZSP te bereiken is meer inzicht nodig in de praktijk van de zorg, in de context waarbinnen de zorg wordt geleverd en in de kwaliteitsaspecten. Het gaat hierbij om de individuele- en groepsgerichte zorg voor mensen met een beperking.

Het doel van het project ‘Inzicht in GZSP’. is het opstellen van een zorginhoudelijke beschrijving die bijdraagt aan:

• Sectorontwikkeling: de beschrijving van goede zorg definieert wat het veld zorg van goede kwaliteit vindt en hiermee kan bijdragen aan kwaliteitsverbetering; daarnaast kan de beschrijving bijdragen aan professionalisering en uniformering van GZSP.
  • Transparantie: stakeholders krijgen inzicht in wat GZSP voor mensen met een beperking inhoudt en wat de randvoorwaarden zijn om kwalitatief goede zorg te kunnen leveren; met behulp van de beschrijving van goede zorg kan worden gewerkt aan passende contractvoorwaarden van zorgverzekeraars en een passende vergoeding die vorm krijgt in het NZa-tarief.

De verwachting is dat het project eind 2023 is afgerond.

Hoe kunnen we zorg en welzijn beter verbinden in de wijk en hoe kunnen gemeenten hier op sturen? Gelijkwaardig partnerschap lijkt het nieuwe toverwoord. Maar hoe ga je als gemeente om met het spanningsveld tussen opdrachtgever én gelijkwaardige partner in de wijk?  Tijdens de kennismarkt, georganiseerd door Zorg&Sociaalweb van Berghauser Pont, komen deze vragen aan bod en gaan diverse experts, vanuit welzijn, zorg en gemeente, met elkaar en deelnemers in gesprek over nieuwe vormen van samenwerking in de wijk. In de middag zijn er diverse workshops over actuele thema’s. HHM’ers Ellen Geuzebroek, Nico Dam en Peter Bakker geven een van de workshops. 

Voor wie?
De kennismarkt is bestemd voor medewerkers werkzaam bij:

• Gemeenten (o.a. beleidsmedewerkers, inkopers, contractmanagers, afdelingshoofden, directeuren en wethouders sociaal domein)
• Zorg- en welzijnsaanbieders (o.a. beleidsmedewerkers, bestuurssecretarissen en bestuurders).

Workshops HHM’ers

Aanpak van eenzaamheid in de wijk: baat het niet dan schaadt het wel!
Door: Ellen Geuzebroek, Bureau HHM & Jesse Hulsebosch, ZorgfocuZ

Langdurige eenzaamheid kan negatieve gevolgen hebben voor de gezondheid en ervoor zorgen dat mensen niet meer meedoen in de samenleving. Eenzaamheid is complex en grijpt in op diverse levensgebieden. Oplossingen zijn niet hapklaar of one-size-fits-all. De aanpak tegen eenzaamheid vraagt om zorgvuldig om te gaan met benadering, woordkeuze, beleid, interventieaanbod en de evaluatie van de interventies. In de workshop delen Jesse Hulsebosch en Ellen Geuzebroek hun kennis en ervaring met welke factoren invloed hebben op eenzaamheid en het meetbaar maken van eenzaamheid.

• Welke factoren zijn van invloed op eenzaamheid?
• Hoe meet je eenzaamheid in jouw gemeente?
• Uitwisselen van wijkgerichte interventies tegen eenzaamheid en inspiratie opdoen.
  

  

Het spanningsveld tussen generieke inrichting en specialistische ondersteuning
Door: Nico Dam & Peter Bakker, Bureau HHM

In toenemende mate ontstaat het debat tussen gemeenten en aanbieders als het gaat om de ondersteuning van cliënten met specifieke, complexe hulpvragen. Tijdens deze workshop wordt dit vraagstuk van verschillende kanten belicht. De mogelijke oplossingen voor deze specifieke en complexe hulpvragen worden samen met jou verkend.

• Gemeenten zoeken vereenvoudiging in het sociaal domein en bundelen diensten en producten.
• Aanbieders hebben een focus op specifieke doelgroepen waarop de organisatie is ingericht
• Dit schuurt in de praktijk, met name rond de opbouw van reële tarieven.
• Wat zijn perspectieven op deze tegenstelling? Welke oplossingen voor inwoners zijn nodig?

Korting voor relaties van bureau HHM

Deze workshops– en de rest van het programma – met korting bijwonen? Gebruik dan nog t/m 17 oktober de code GEUZEBROEK100. Deelname kost dan slechts 195,- euro in plaats van 295.- euro.

Praktische informatie

• Dinsdag 8 november 2022
• 9:30 – 16.45, met inloop vanaf 9.00 uur
• €295*,- excl. btw (krijg nog t/m 17 oktober 100 euro korting met de code GEUZEBROEK100)
• Hotel Postillion| Bunnik

Bekijk het hele programma.

Bureau HHM heeft het Normenkader Huishoudelijke Ondersteuning 2019 uitgewerkt. Dit normenkader helpt bij het op maat indiceren van huishoudelijke ondersteuning voor inwoners. Er liggen verschillende onderzoeken aan dit normenkader ten grondslag. Bureau HHM geeft een training aan Wmo-consulenten hoe te werken met het normenkader.

Alle gemeenten kunnen het Normenkader Huishoudelijke Ondersteuning 2019<link> gebruiken als onderlegger voor het beleid en het indiceren van huishoudelijke ondersteuning. In de zomer van 2022 hebben we een uitgebreide versie van het normenkader uitgebracht. De normen hierin zijn -uiteraard- gelijk aan de versie die we eerder in 2019 hebben uitgebracht. We hebben nu extra toelichtingen toegevoegd bij de verschillende onderdelen van de norm. Deze toelichting geven we ook tijdens de trainingen over het normenkader.

In het normenkader is opgenomen hoeveel tijd van een professionele hulp nodig is als deze het huishouden in de ‘gemiddelde cliëntsituatie’ volledig moet overnemen. Dit is de ‘ijk-situatie’. De Wmo-consulent doet onderzoek bij de inwoner die ondersteuning vraagt. En vergelijkt de situatie van de inwoner met de ‘gemiddelde cliëntsituatie’. Als de cliënt eigen mogelijkheden heeft of voorliggend of vanuit het netwerk ondersteuning kan worden geboden, dan is minder inzet van huishoudelijke ondersteuning mogelijk. Als het nodig is vanwege beperkingen of belemmeringen van de inwoner of andere bijzonderheden om extra vaak of extra goed of extra veel schoon te maken, dan is meer inzet van huishoudelijke ondersteuning nodig. Zo komt het tot ondersteuning op maat van het individu.

Marco Wolves, mede-ontwikkelaar van en trainer over het Normenkader Huishoudelijke Ondersteuning 2019: “Het Normenkader Huishoudelijke Ondersteuning 2019 is een kader dat past in de huidige tijd, de waarden en normen van nu. Het helpt consulenten of eventueel medewerkers van aanbieders om tot een duidelijke afweging te komen hoeveel huishoudelijke ondersteuning moet worden ingezet om te komen tot het resultaat van een schoon en leefbaar huis. Veel gemeenten in Nederland maken al gebruik van dit normenkader voor hun beleid en het indiceren. Het is te zien als een actuele opvolger van de CIZ-richtlijn uit 2006. Na een korte gewenningsperiode geven consulenten aan blij te zijn met het normenkader als hulpmiddel bij hun werk. Wij kunnen bij de implementatie van het normenkader ondersteunen door een korte training te geven aan consulenten en eventueel mee te denken bij het uitwerken van het lokale beleid.”

Door de groeiende zorgvraag is de komende vijf jaar behoefte aan extra verpleegzorgplekken. Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) wil, in het kader van het programma Wonen, ondersteuning en zorg voor ouderen (WOZO), een duiding van de bestaande regionale bouwplannen verpleegzorg. Bureau HHM onderzocht welke bouwplannen met betrekking tot verpleegzorgplekken er zijn, in welke fase deze plannen zich bevinden en of deze plannen nog kunnen worden aangepast in de richting van zorg zonder verblijf rekening houdend met zowel de bouwfasering als regionale factoren. De resultaten zijn inmiddels door de minister voor Langdurige Zorg en Sport, Conny Helder, aangeboden aan de Tweede Kamer met de Kamerbrief Ontwikkelingen ouderenzorg – kwaliteit van zorg.

Uit de regiomonitors van 31 zorgkantoren is bekend dat de sector voor de periode tot en met 2025 bouwplannen heeft voor 22.394 plekken (waarvan circa 48% zonder verblijf en 52% met verblijf). Gezien het voornemen in het coalitieakkoord om geleidelijk te komen tot het scheiden van wonen en zorg, heeft het kabinet een sterke voorkeur dat de nieuwe plekken vooral zonder verblijf worden gerealiseerd. Daarbij blijft het uitgangspunt dat de realisatie van de 22.394 plekken uit de regiomonitors behaald wordt, conform de bestuurlijke afspraken.

Uitkomsten onderzoek bouwplannen verpleegzorg bureau HHM
Uit ons onderzoek blijkt dat bij de opgegeven plannen van 12.015 intramurale verpleegzorgplekken sprake is van zowel uitbreiding van het aantal intramurale verpleegzorg-plekken (circa 8.800) als vervanging van bestaande intramurale plekken (circa 2.800) en dat enkele verpleegzorgplekken dubbel zijn geteld (circa 400).

De 8.800 voorgenomen of lopende uitbreidingen van intramurale verpleegzorgplekken zijn vooral bijbouw of opbouw bij bestaande panden van de zorgaanbieders. Soms is sprake van aparte nieuwbouw of het aanpassen van panden met voorheen een andere functie.

De komende vijf jaar zullen 4.800 van de uitbreidingsplaatsen voor mensen met een Wlz-indicatie nog met verblijf zijn in een verpleeghuissetting. Voor de andere circa 4.000 plekken is het waarschijnlijk mogelijk deze voor 2025 om te zetten naar het scheiden van wonen en zorg. Dit betreft een schatting van de zorgkantoren omdat bij alle plannen (inhoudelijke, financiële of klant-gerelateerde) factoren zijn, die er toe kunnen leiden dat het aantal omzetbare plekken uiteindelijk lager is. Bovendien kan een (nog onbekend) deel van de aangegeven 8.800 uitbreidingsplekken sowieso niet gerealiseerd worden, bijvoorbeeld door het ontbreken van bouwgrond. Zorgkantoren en zorgaanbieders gaan de komende maanden met elkaar in gesprek over de bouwplannen zodat in het najaar van 2022 meer duidelijkheid is over de werkelijk realiseerbare aantallen.

Aandachtspunten omzetten intramurale uitbreidingsplannen
Een mogelijke knelpunt in het omzetten van intramurale uitbreidingsplannen zit in de grote inspanningen die dit van de diverse stakeholders vraagt. Alle lokaal betrokken partijen moeten hieraan mee kunnen en willen werken. Zeker als de realisatie in uiterlijk 2025 niet in gevaar mag komen. Daarnaast kan het de huisartsenzorg en krapte op de arbeidsmarkt verder onder druk zetten. Ook zijn er doelgroepen waarvoor het scheiden van wonen en zorg inhoudelijk en praktisch niet altijd een passende zorgsituatie biedt.

Toekomst scheiden wonen en zorg
De ambitie uit de bestuurlijk afspraken uit 2021 (bron: Kamerstukken II, 2020/2021, 31 765, nr. 568) is dat voor de komende vijf jaar 25.000 verpleegzorgplekken worden gerealiseerd. Deze ambitie wordt vooralsnog niet aangepast aldus minister Conny Helder. Over de periode na 2025 schrijft de minister in haar kamerbrief: “Structureel is de intentie van scheiden van wonen en zorg om te komen tot een stabilisatie van het aantal verpleegzorgplekken met verblijf. Nu in de periode 2021-2025 een toename van het aantal verpleeghuisplekken is voorzien, zal in de periode 2026-2031 worden bezien of een deel van de bestaande capaciteit binnen de verpleeghuizen kan worden omgezet in geclusterde woningen waarbij zorg en verblijf zijn gescheiden.”

De Stimuleringsregeling E-Health Thuis (SET) van de RvO is heropend voor zorgorganisaties om bestaande e-health toepassingen in hun organisaties op te schalen én te borgen. Bij deze subsidieregeling zijn er twee mogelijkheden, namelijk de SET en de SET Visievorming e-health.

Bent u aanbieder van zorg en/of ondersteuning zoals bedoeld onder de Zvw, Wlz en Wmo en wilt u met een inkoper samenwerken aan het opschalen én borgen van bestaande e-health oplossingen? Dan is de SET mogelijk iets voor uw samenwerkingsverband.

Bent u aanbieder van zorg en/of ondersteuning zoals bedoeld onder de Zvw, Wlz en Wmo en wilt u een gedragen visie ontwikkelen over hoe e-health bijdraagt aan uw bredere zorgdoelstellingen? Dan is de SET Visievorming e-health mogelijk iets voor u als aanbieder.

Het doel van SET is zorgen dat ouderen en mensen met een (risico op) chronische ziekte of beperking met een grotere kwaliteit van leven langer thuis kunnen wonen.

Hierbij gaat het om bestaande e-health die:
• die de kwaliteit van leven verbetert van mensen met een (risico op) chronisch ziekte of ouderen met een zorg- of ondersteuningsvraag;
• die zorgverleners in staat stelt om een betere kwaliteit van dienstverlening te kunnen leveren met minder werkdruk en meer voldoening;
• waarmee gemeenten en zorgverzekeraars meer mensen met een zorgvraag kunnen helpen bij gelijkblijvende kosten.

Beeldbellen, innovatieve hulp bij thuisrevalidatie en de medicijndispenser: dit zijn allemaal e-health toepassingen die de afgelopen jaren succesvol zijn ingezet door zorgorganisaties, met behulp van de SET. Op de website van de RVO staan diverse voorbeelden van projecten om inspiratie op te doen.

Wat kan bureau HHM doen
Vanuit bureau HHM helpen we organisaties in beweging te komen. We denken graag mee hoe organisaties deze subsidieregeling kunnen aanvragen en inzetten. Bij sommige activiteiten kunnen we ook een rol spelen in de uitvoering. Denk bijvoorbeeld aan projecten voor de inzet en/of opschalen van beeldbellen. Wij gaan graag met u in gesprek hierover.

Hoe beweeg je zelfstandige en vitale ouderen om tijdig na te denken en keuzes te maken over passende wonen. Die vraag stond centraal tijdens een tienweeks project van studenten Gezondheidswetenschappen aan de Universiteit Twente. Jaarlijks doorlopen studenten Gezondheidswetenschappen een project waarbij zij als consultants in de zorg werken voor verschillende opdrachtgevers. Bureau HHM doet hier voor het tweede jaar aan mee en begeleidde vier studenten bij hun onderzoek naar passend wonen.

De centrale vraagstelling luidde: ‘Wat kunnen gemeenten doen om zelfstandige en vitale ouderen (tussen 55 en 75 jaar) tijdig na te laten denken over en te motiveren om keuzes te maken over passend wonen?’. Als ouderen eerder verhuizen naar een passende woning of hun eigen woning passend maken, kunnen crisissituaties grotendeels worden voorkomen. Met voordelen voor de oudere zelf, maar ook een maatschappelijk voordeel: de druk op de zorg wordt verlaagd en de zorg blijft betaalbaarder en toegankelijker. Doorstroom van ouderen naar een passende woning betekent bovendien een betere doorstroom op de huizenmarkt.

Door middel van deskresearch en interviews met gemeenten en initiatiefnemers kwamen de studenten – op basis van een set van criteria – tot een drie-stappenplan waarmee gemeenten aan de slag kunnen om de doelgroep:

1. Te bereiken
2. Te informeren
3. Te motiveren

Naast een adviesrapport ontwikkelden de studenten een infographic die gemeenten handvatten biedt om aanbevelingen uit het onderzoek in praktijk te brengen.

De wachttijden voor de specialistische ggz zijn hardnekkig. De meest kwetsbare mensen hebben hier het meeste last van. Maar ook voor andere wachtenden geldt dat tijdens de wachttijd problemen kunnen verergeren en crisissen ontstaan. Collega’s Eline Lubbes en Evelien Rijken werken als versnellers voor de regionale taskforce in de regio Groningen aan het terugdringen van de wachttijden.  Eline: “We versterken de samenwerking met als doel het verkorten van de wachttijden het vergroten van de toegankelijkheid van de GGZ.”

In Groningen werken inmiddels twintig partijen structureel samen aan concrete verbeterinitiatieven. Zij gaven versnellers Evelien en Eline terug dat het hierbij enorm helpt dat zij  als onafhankelijk procesbegeleider optreden. Evelien: “Wij verbinden, houden partijen scherp op afspraken en bewaken de voortgang. Als onafhankelijke partij krijgen wij bovendien knelpunten makkelijker boven tafel. Wij zijn een neutrale afzender.”

Aanpak Versnellers GGZ regio Groningen
Eline: “We hebben heel erg ingezet op het bouwen van het netwerk. We zijn als versnellers eerst in gesprek gegaan met de 20 partijen die actief meedoen in de regionale taskforce Groningen. Samen stelden we knelpunten en mogelijke oplossingsrichtingen vast. Hiervan maakten we een infographic waarmee we alle partijen lieten zien waar we op inzetten en ze vroegen mee te werken.”

De belangrijkste aandachtspunten:

• Transfermechanisme
• Wachtlijst opschonen
• Doelgericht werken en tijdig afsluiten
• Meer aansluiting sociaal domein en huisartsen
• Overgang 18- 18+
• Inzet ervaringsdeskundigen

Eline: “Aan die oplossingen proberen we samen te werken. We hebben al een aantal mooie resultaten geboekt. Bijvoorbeeld als het gaat over de aansluiting van het Sociaal Domein op de Huisartsenzorg. We versterkten de samenwerking door onder andere informatiebijeenkomsten. Huisartsen weten nu beter waar ze het sociaal domein voor kunnen benutten. En er draait een pilot waarbij een vast aanspreekpunt vanuit het sociaal domein gekoppeld is aan een aantal huisartspraktijken. Ook wordt het verwijssysteem – dat huisartsen nu gebruiken bij doorverwijzing naar het ziekenhuis – aangepast zodat dit ook geschikt is voor het Sociaal Domein. Deze pilot wordt ondersteund door Zorgadvies Groningen.”

“Dat is tekenend voor onze aanpak”, aldus Evelien. “We nemen het proces niet over; partijen uit de regio geven hieraan zelf de praktische invulling. We zorgen voor bestuurlijk commitment, brengen de mensen bij elkaar en zetten ze in beweging. Zij dragen vervolgens zelf zorg voor de inrichting en de uitvoering. Waar nodig ondersteunen we. We vinden het belangrijk dat de gekozen oplossingen passen bij de regio en draagvlak genieten.”

Duo-rol Versnellers GGZ
Meerdere regio’s maken gebruik van Versnellers GGZ. Vaak gaat het om één versneller. Bureau HHM koos bewust voor een duo-rol voor de Versnellers GGZ. Voor partijen in de regio werkte het goed om twee aanspreekpunten te hebben. Er was altijd iemand beschikbaar en: “Twee weten meer dan een en zo versterken en versnellen we elkaar”, aldus Evelien.

Subsidiemogelijkheden inzet Versnellers GGZ
In het programma ‘Versnellers binnen de ggz’ kunnen regio’s subsidie aanvragen voor de inzet van versnellers. Er kan een startsubsidie worden aangevraagd voor het aanstellen van een regionale versneller die een duidelijke, stimulerende en faciliterende rol vervult bij het opzetten van een regionaal samenwerkingsverband. En er is een uitvoeringsubsidie voor het aanstellen van een regionale versneller die een duidelijke, stimulerende en faciliterende rol vervult bij het continueren en/of uitbreiden van een bestaand samenwerkingsverband.

“Zelf als het kan, thuis als het kan, digitaal als het kan.” Vorige week presenteerde Minister Helder het programma Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen (WOZO). Het programma is erop gericht dat de ouderenzorg ook in de toekomst blijft passen bij wat ouderen willen. Het beroep op wijkverpleging groeit harder dan het aantal zorgverleners. Dat betekent dat we op een andere manier moeten gaan werken om goede zorg aan cliënten te kunnen blijven bieden. Om een impuls te geven aan nieuwe manieren van werken is de Subsidieregeling Ondersteuning Wijkverpleging (SOW) opnieuw opengezet. De deadline voor het indienen staat op 12 september 2022.

De SOW geeft organisaties die wijkverpleging leveren een financieel steuntje in de rug om projecten voor nieuwe werkwijzen en verbeteringen in gang te zetten. Dit kan ook in samenwerking met andere zorginstellingen en zzp’ers in de wijkverpleging en met ketenpartners als huisartsen en gemeenten.

De volgende activiteiten zijn subsidiabel:

• Verbeteren van deskundigheid teams wijkverpleging.
• Verbeteren van de samenwerking binnen de wijkverpleging.
• Meer samenwerking met andere organisaties en optioneel zzp’ers in de keten.
• Verbeteren van zelfredzaamheid en eigen regie van cliënten.
• Verminderen van administratieve lasten zoals bijvoorbeeld de vijfminutenregistratie.
• Verbeteren van de ICT-basisinfrastructuur.
• In gebruik nemen van nieuwe technologieën.
• Opzetten en uitvoeren van een traineeprogramma voor nieuw in dienst getreden Hbo-opgeleide verpleegkundigen.
• Begeleiden van bij de zorginstelling nieuw in dienst getreden verpleegkundigen en verzorgenden.

Op de website van de RVO staan diverse voorbeelden van projecten om inspiratie op te doen. Je vindt er ook meer informatie over de subsidiabele kosten per activiteit.

Wat kan bureau HHM doen
Vanuit bureau HHM helpen we organisaties in beweging te komen. We denken graag mee hoe organisaties deze subsidieregeling kunnen inzetten. Bij sommige activiteiten kunnen we ook een rol spelen in de uitvoering. Denk bijvoorbeeld aan projecten voor versterking van de samenwerking in de keten.

“Het is nog altijd eenvoudiger om personeel te werven dan om zorgprocessen dusdanig te veranderen dat medische technologie optimaal wordt ingezet waardoor betere zorg geleverd wordt met minder inzet van personeel.” Luidt een van de bevindingen uit het eindrapport van Gupta: Uitweg uit de schaarste. Als bureau HHM herkennen wij deze bevinding. Anouk van der Veen, bureau HHM: “Uiteindelijk ontkomen we niet aan de inzet van technologische middelen. Nu is het moment om te starten met de implementatie hiervan.”

Nederland kent een uitstekend en kwalitatief hoogstaand zorgsysteem. Al jaren wordt de urgentie gevoeld dat de betaalbaarheid van de Nederlandse zorg niet meer haalbaar is. De laatste tijd begint ook het personeelstekort als gevolg van de vergrijzing een zichtbare bedreiging voor de kwaliteit van ons zorgsysteem te worden. Anouk: “We horen steeds vaker van zorgorganisaties die zich genoodzaakt zien om de zorg af te schalen, bijvoorbeeld van 2 keer douchen in de week naar 1 keer per week. Andere organisaties kunnen cliënten niet meer aannemen omdat de werkdruk van het personeel of het ziekteverzuim te hoog oploopt. Het moment waarop vooruitschuiven van een goede inzet van technologie niet meer haalbaar is komt steeds dichterbij. We zien dat steeds meer zorgorganisaties ook die noodzaak voelen en zoeken naar mogelijkheden om te veranderen.” Dit wordt ook in het rapport van Gupta benoemd: ‘De groeiende dreiging van personeelstekort maakt dat het perspectief op technologie in de zorg verandert. We bewegen van technologie als bedreiging van baanzekerheid naar technologie als kans om kwaliteit van zorg te behouden in tijden van personele krapte.’

Anouk: “Daarom is nu het moment om echt te starten met de implementatie van zorgtechnologie. En dan niet met losse pilots en proeftuinen, waarvan de apparaten aan het eind van de rit in de kast verdwijnen omdat het gebruik van technologische toepassingen niet aansluit bij de praktijk. Maar beginnen bij het begin: het herinrichten van zorgprocessen. Samen met de medewerkers, vanuit de behoefte van de cliënt, kijken naar wat het optimale proces moet zijn. Welke werkzaamheden voeren de zorgprofessionals graag uit? Welke werkzaamheden kosten veel tijd of zijn helemaal niet zo leuk? Waar kan technologie ingezet worden als ondersteuning om meer werk in minder tijd te verrichten of werk te vervangen (dat medewerkers ook helemaal niet zo leuk vinden om te doen). Nog al te vaak horen wij dat professionals bang zijn dat hun werk minder leuk wordt door het toepassen van technologie.” Gupta beschrijft in haar rapportage dat 21-28% van de tijd besteed wordt aan administratieve handelingen, iets waar weinig zorgmedewerkers warm voor lopen. “Belangrijk, maar niet het leukste deel van het vak. Laten we dus vooral samen met werknemers kijken hoe de herinrichting van zorgprocessen, waarbij direct aandacht is voor de inzet van technologische toepassingen, het werk leuker en lichter kunnen maken. Onze ervaring is dat medewerkers daar zelf vaak al goede ideeën over hebben”, aldus Anouk.

Daarnaast wordt vaak gevreesd dat alle zorgmedewerkers met technologie, zoals beeldbellen, moeten kunnen werken. Anouk: “Wij denken dat dat niet noodzakelijk is. In het geval van beeldbellen werkt het vaak beter om met een kleine groep medewerkers te starten die enthousiast zijn om hier mee aan de slag te gaan. Door hen de tijd en de ruimte te geven om dit in te richten en op te zetten komt het toepassen van een technologie beter van de grond. Digitale zorgverlening is echt een andere vorm van zorgen, daarom zou er eventueel zelfs gewerkt kunnen worden met niet zorgmedewerkers die een korte training volgen voor het geven van zorg op afstand. Op deze manier worden andere zorgmedewerkers ontlast, om zo de benodigde zorg waarvoor zij opgeleid zijn nog wel te kunnen geven.”

Gupta eindigt het rapport met de hoopvolle conclusie dat bestaande technologie de potentie heeft om het personeelstekort op te vangen. Anouk: “Dit vraagt echter wel dat we nu beginnen met de adoptie en een duurzame implementatie van zorgtechnologie.”

Meer weten over duurzame implementatie van zorgtechnologie, het herinrichten van zorgprocessen en het aanspreken van veranderkracht in organisaties? Wij gaan graag met u in gesprek.

Voor het ministerie van VWS onderzoekt bureau HHM of de lijkschouw in de langdurige zorg die nu door behandelend artsen wordt uitgevoerd, ook door verpleegkundig specialisten (VS-en) en physician assistants (PA’s) kan worden uitgevoerd.

Deze vraag komt naar voren vanwege tekorten aan specialisten ouderengeneeskunde (SO’s), artsen voor verstandelijk gehandicapten (AVG-en) en huisartsen (HA’s). Het vraagstuk sluit aan bij ontwikkelingen in de afgelopen jaren op het gebied van herschikking van taken van behandelend artsen naar VS-en en PA’s en is meermaals naar voren gebracht door beroeps- en brancheverenigingen en instellingen in de langdurige zorg.

Het onderzoek bestaat onder meer uit:

• Een uitgebreide documentstudie (wetteksten, richtlijnen en protocollen, informatie over opleidingen (bij- en na)scholing, artikelen over taakherschikking, et cetera).
• Een groot aantal interviews (met beroeps- en brancheverenigingen, SO’s, AVG-en, HA’s, VS-en en PA’s, coördinatoren en docenten van opleidingen, et cetera).

Het resultaat van het onderzoek is een beschrijving van knelpunten en oplossingen rondom de inzet van VS-en en PA’s bij de lijkschouw in de langdurige zorg en van randvoorwaarden waaronder dit gerealiseerd kan worden.

Het ministerie van VWS wil de hygiëne en infectiepreventie in de langdurige zorg versterken, zodat de sector voorbereid is op nieuwe (pandemische) uitbraken van infectiezieken. Het ministerie van VWS stelt hiervoor extra middelen beschikbaar. Om deze middelen zo doelmatig en effectief mogelijk te besteden stelt bureau HHM een uitvoeringsadvies op.

Het is belangrijk dat alle zorgorganisaties weten waar ze staan als het gaat om hygiëne en infectiepreventie en vervolgens eventueel noodzakelijke verbeteringen doorvoeren. In het uitvoeringsadvies werken wij uit hoe zorgorganisaties daarbij het beste kunnen worden ondersteund.

Op basis van een documentstudie brengen we belangrijke knelpunten en opgaven op het gebied van hygiëne en infectiepreventie in de langdurige zorg in kaart. Met relevante partijen gaan we vervolgens na welke aanpak wenselijk en mogelijk is als het gaat om het versterken van hygiëne en infectiepreventie. Daarbij hebben we aandacht voor organisatie, financiering, monitoring, sturing en leren en verbeteren. Ook houden we rekening met verschillen tussen verpleeg(huis)zorg, gehandicaptenzorg, geestelijke gezondheidszorg en thuiszorg.

Met de toenemende vergrijzing en een krimp op de arbeidsmarkt van zorgmedewerkers staan we als samenleving voor een grote uitdaging. Ook wordt het gat tussen het ontvangen van thuiszorg en intramurale verpleeghuiszorg steeds groter. De ouderenzorgorganisaties Viattence, Zorgverlening Het Baken, Woonzorg Unie Veluwe en Zorggroep Noordwest-Veluwe hebben daarom de handen ineengeslagen.

Samen willen de ouderorganisaties met het concept ‘Wonen met een +’ aansluiten bij deze opgave en invulling geven aan de behoefte van de ouder wordende inwoners van de gemeenten Elburg, Epe, Ermelo, Harderwijk, Hattem, Heerde, Nunspeet, Oldebroek en Putten. Bureau HHM kreeg de opdracht om te onderzoeken welk woon-, leef- en zorgconcept het best past bij de bewoners in de genoemde gemeenten. We kijken hiervoor naar succesfactoren van vergelijkbare woon-, leef- en zorgconcepten in Nederland. Ook spreken we met experts over hun kennis en ervaring op dit gebied. Dit alles om te komen tot een haalbare businesscase waarin één of meerdere woonzorgconcepten zijn uitgewerkt.

Een vitale leefgemeenschap
Wonen met een + is een concept waarbij de oudere geclusterd zelfstandig woont en de voorzieningen (de zogeheten +) worden georganiseerd door derden. Onder de + verstaan we alles wat de oudere of zijn/haar naaste nodig heeft op het gebied van preventie, zorg, relaties, behandeling, ontmoetingen en diensten. Met dit zorgconcept, dat nog in ontwikkeling is, streven we naar het creëren van een vitale leefgemeenschap waarbij de zelfstandigheid van ouderen behouden kan worden.

Naar verwachting is een passende businesscase eind 2022 gereed.

Hoe eenzaam zijn inwoners van Zuid-Holland en hoe kunnen we eenzaamheid voorkomen? Welke groepen lijden vooral onder dit probleem en in welke mate? Wat zijn oorzaken en gevolgen van eenzaamheid? De provincie Zuid-Holland wil dit graag weten om zo eenzaamheid nu en in de toekomst te voorkomen. Daarom deden bureau HHM en ZorgfocuZ een grootschalig onderzoek naar eenzaamheid in de provincie.

Onderzoeker Lennart Homan: “Als je weet welke factoren – in meer of mindere mate – een rol spelen, kun je gericht op zoek naar oplossingen. Vanuit bureau HHM ondersteunen wij verschillende overheden bij de ontwikkeling van woonzorgvisies en daaruit voortvloeiende actieplannen. Hierbij speelt de fysieke omgeving een belangrijke rol. Als een woonomgeving geen ruimte biedt voor ontmoeting, dan kan het best zijn dat mensen eenzamer worden en daardoor ook op andere levensgebieden problemen ervaren.”

Ontwikkeling eenzaamheid Zuid-Holland
Het Trendscenario (Volksgezondheid Toekomst Verkenning (VTV), RIVM 2020) laat zien dat het aantal eenzame Nederlanders van 18 jaar en ouder in de toekomst licht zal toenemen. Naar verwachting gaat het dan vooral om inwoners met een mindere ernstige vorm van eenzaamheid, ernstige vormen van eenzaamheid blijven nagenoeg stabiel.

Uit ons onderzoek blijkt dat mensen woonachtig in een flat of etagewoning eenzamer zijn dan mensen in een rijtjeshuis door een lagere tevredenheid met de woning en de buurt. Om in de (toekomstige) behoefte aan woningen te voorzien en het bestaande tekort op de woningmarkt naar een functioneel niveau terug te dringen, zet de provincie Zuid-Holland in op een toename van het aantal woningen. Daarbij bestaat de kans dat het aantal flat- of etagewoningen toe zullen nemen. Een toename van flat- of etagewoningen hoeft niet direct te leiden tot een toename van eenzaamheid, aangezien het samenhangt met de tevredenheid met de woning en buurt en de mate van sociale cohesie.

Ook sociale en politieke ontwikkelingen spelen een rol. Met de decentralisatie van zorgtaken van de landelijke en provinciale overheid naar gemeente is er ingezet om mensen zo lang mogelijk zelfstandig in hun eigen woning en wijk te laten wonen. Het risico van deze ‘ambulantisering’ is dat de veilige setting en het sociale contact waarin vaak wordt voorzien in een intramurale setting wegvalt.

Daarnaast is er een ontwikkeling zichtbaar waarin de zorg- en welzijnssector, de gemeente, woningcorporaties, politie en andere maatschappelijke organisaties meer integraal werken. Met een integrale manier van werken en door de leefwereld van de mens centraal te stellen, verandert de rol van zorgverleners, zoals huisartsen, praktijkondersteuners en wijkverpleegkundigen, zodat mensen die vereenzamen tijdig in beeld zijn en goed kunnen worden doorverwezen.

Meer onderzoek
Op landelijk, regionaal en lokaal niveau wordt er het nodige onderzoek naar eenzaamheid gedaan. Ook is er het landelijke actieprogramma Eén tegen eenzaamheid sinds 2019. Aan dit actieprogramma zijn door het hele land lokale coalities gekoppeld om mensen die zich eenzaam voelen te helpen. Niet eerder is er systematisch onderzoek gedaan naar eenzaamheid in Zuid-Holland.

Eenzaamheid speelt natuurlijk niet alleen in Zuid-Holland, maar in heel Nederland. Op eigen initiatief hebben bureau HHM en ZorgfocuZ het onderzoek, dat is gestart in Zuid-Holland, uitgebreid. Ook voor de overige elf provincies wordt onderzoek verricht naar eenzaamheid en hoe dit zich verhoudt tot de leef- en woonomgeving van mensen en sociale, persoonlijke, economische factoren.

Eind vorig jaar verscheen er  in Zorg+Welzijn – naar aanleiding van een van onze onderzoeken – een artikel over de relatie tussen de woonomgeving en digitalisering en eenzaamheid.

Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) wil, in het kader van het programma Wonen, ondersteuning en zorg voor ouderen (WOZO), een duiding van de bestaande regionale bouwplannen verpleegzorg. Door de groeiende zorgvraag is de komende vijf jaar behoefte aan extra verpleegzorg­plekken. Bureau HHM is gevraagd om te onderzoeken welke bouwplannen met betrekking tot verpleegzorgplekken er zijn, in welke fase deze plannen zich bevinden en of deze plannen nog kunnen worden aangepast in de richting van zorg zonder verblijf rekening houdend met zowel de bouwfasering als regionale factoren.

Op basis van de regiomonitors van 31 zorgkantoren is bekend dat de sector voor de periode tot en met 2025 bouwplannen heeft voor 22.394 plekken (waarvan circa 48% zonder verblijf en 52% met verblijf). Gezien het voornemen in het coalitieakkoord om geleidelijk te komen tot schei­den van wonen en zorg, heeft het kabinet een sterke voorkeur dat de nieuwe plekken vooral zonder verblijf worden gerealiseerd. Daarbij blijft het uitgangspunt dat de realisatie van de 22.394 plekken uit de regiomonitors behaald wordt, conform de bestuurlijke afspraken.

In het debat met de Tweede Kamer van 31 maart 2022 heeft de minister aangegeven dat zij op korte termijn gaat onderzoeken welke bouwplannen met betrekking tot verpleegzorgplekken momenteel aan de orde zijn, in welke fase deze plannen zich bevinden en of deze plannen nog kunnen worden aangepast in de richting van zorg zonder verblijf rekening houdend met zowel de bouwfasering als regionale factoren. Het resultaat van dit onderzoek is een overzicht met per zorgkantoor het percentage intramurale verpleegzorg­plekken dat naar verwachting tijdig kan worden omgezet en een percentage van de intramurale verpleegzorgplekken dat onomkeerbaar is gezien bouwfasering en/of regionale factoren.

Doel van het onderzoek is om:

1. de onzekerheid bij zorgaanbieders weg te nemen met betrekking tot de voorgenomen bouwplannen, waarbij de inzet is om onomkeerbare bouwplannen niet aan te passen;
2. inzicht te krijgen in het aantal bouwplannen dat, rekening houdend met zowel bouwfasering als regionale factoren, nog is om te zetten van zorg met verblijf naar zorg zonder verblijf en de mogelijke (financiële) ondersteuning van zorgaanbieders bij de aanpassing van deze plannen.

In de stuurgroep Wonen voor ouderen worden de resultaten van het onderzoek besproken met de sector. Inzet daarbij is dat de bestuurlijke afspraken kunnen worden herbevestigd en meerjarig voldoende financiële middelen beschikbaar worden gesteld binnen het Wlz-kader om deze uitbreidingsvoornemens conform bestuurlijke afspraken te realiseren. Vervolgens kan de minister de Tweede Kamer informeren over de uitkomsten in haar brief over de nadere invulling van het WOZO-programma.

Zorgprogramma’s voor kwetsbare ouderen maken het mogelijk om langer thuis te wonen. Dit vraagt een andere manier van werken door de betrokken partijen en meer samenwerking. In opdracht van de NZa voert bureau HHM onderzoek uit om zicht te krijgen op het functioneren van de markt voor (zorg)programma’s voor kwetsbare ouderen thuis. Op basis van dit onderzoek bekijkt de NZa of de bekostiging voor deze integrale (zorg)programma’s verbeterd kan worden.

Met de term (zorg)programma bedoelen wij een samenhangend geheel waarbinnen verschillende professionals gezamenlijk integrale zorg bieden aan thuiswonende kwetsbare ouderen. Het betreft zorg aan ouderen met een complexe zorgvraag als gevolg van cognitieve en/of fysieke problemen waardoor de oudere verminderd functioneert en verminderd in staat is om regie te voeren. Hierdoor heeft de kwetsbare oudere – naast de zorg van de huisarts en wijkverpleegkundige – zorg nodig van andere zorgverleners.

We gebruiken verschillende onderzoeksmethodes om te komen tot een goede marktanalyse van zorgprogramma’s.

Bureauonderzoek
Met een bureauonderzoek inventariseren we welke informatie al beschikbaar is over zorgprogramma’s en het inkoopbeleid.

Landelijke uitvraag
Door middel van een landelijke uitvraag en groepssessies betrekken we veldpartijen bij het onderzoek.  Met de uitvraag willen we zicht krijgen op de inhoud van de (zorg)programma’s, welke beroepsgroepen zijn betrokken en hoe de financiering is geregeld. Ook vragen we naar succesfactoren en knelpunten bij (de financiering van) het (zorg)programma. Als een samenwerkingsverband (bestaande uit een netwerk, een zorggroep, samenwerkende organisaties, een alliantie of ander initiatief) geen (zorg)programma uitvoert willen we graag weten op welke wijze integrale zorg voor kwetsbare ouderen wordt ingevuld.

Reflectiesessies
We houden vier online bijeenkomsten waarin we met alle partijen (zorgverleners, zorgverzekeraars, zorgkantoren en gemeenten) in gesprek gaan om de resultaten van de landelijke uitvraag te toetsen en duiden. We vragen door op het functioneren van de markt voor zorgprogramma’s, de financiële impact, opschalingsmogelijkheden, succesfactoren en knelpunten.

• Dinsdag 5 april van 13.00 – 15.00 uur
• Donderdag 7 april van 10.00 – 12.00 uur
• Maandag 11 april van 13.00 – 15.00 uur
• Dinsdag 12 april van 15.00 – 17.00 uur

Werksessie cliëntreizen
Op basis van informatie uit het bureauonderzoek en de landelijke uitvragen werken we enkele cliënt­reizen uit. Met deze cliëntreizen brengen we in beeld hoe een cliënt terechtkomt in een zorgprogramma, hoe de cliënt doorstroomt en wat de rol van het zorg­programma is binnen alle zorg die een cliënt ontvangt. Tijdens deze werk­sessie werken we met zorg­ver­leners (zoals POH-ou­de­ren­zorg, wijk­ver­pleeg­kundige, SO en apo­theker) verschillende con­ceptversies van cliëntreizen concreet uit.

“Als gemeenten, zorgkantoren, zorgverzekeraars en zorgaanbieders écht gaan samenwerken, kunnen meer kwetsbare ouderen op een fijne manier in hun eigen omgeving blijven. Dat blijkt uit de experimenten met ‘domeinoverstijgend samenwerken’ van de gemeenten Dongen, Ede en Hollandscheveld”, zo staat geschreven in een recent artikel op Skipr.

Een aantal ontwikkelingen maakt dat deze domein-overstijgende samenwerking steeds noodzakelijker wordt. De komende jaren neemt de groep mensen ouder dan 75 jaar in een hoog tempo toe. Waar mensen eerder in een relatief vroeg stadium naar een tussenvoorziening of verpleeghuis verhuisden is het nu gebruikelijker om tot op latere leeftijd thuis te blijven wonen. Het uitgangspunt van de regering is ook dat mensen zo lang mogelijk thuis blijven wonen met behulp van informele zorg en eventuele gemeentelijke ondersteuning. Daarnaast is bekend dat de meeste verpleeghuizen straks geen plek hebben voor deze grote groep ouderen. En als er al fysieke plekken beschikbaar zouden zijn, dan is er onvoldoende zorgpersoneel om voor deze mensen te zorgen.

Voor gemeenten kan de combinatie van de (dubbele) vergrijzing en het aanbod aan lokale woonzorgvoorzieningen een grote opgave zijn. Bovendien lopen ondersteuningsvragen van inwoners sterk uiteen. Inwoners lopen op hun beurt soms vast op de wettelijke kaders van waaruit zorg en ondersteuning wordt geleverd. Ze kloppen bij de gemeente aan om de best passende zorg te krijgen, onafhankelijk vanuit welk domein dit geleverd wordt. Wat de best passende zorg is, verschilt immers sterk per persoon.

Veel mensen vallen niet volledig onder één zorgdomein. Ook zijn er mensen die een zware zorgbehoefte hebben en mogelijk recht hebben op Wlz-zorg, maar die dankzij inspanning van mensen uit hun sociale omgeving slechts een beperkte formele ondersteunings- en/of zorgvraag hebben. Als iemand in zo’n situatie graag thuis wil blijven wonen, kan het soms doelmatiger zijn dat deze persoon door de mantelzorger(s), gemeente en Zvw-verzekeraar wordt geholpen, dan wanneer hij enkel Wlz-zorg thuis zou ontvangen met een vpt, mpt of pgb. De gemeente kan hierbij bijvoorbeeld in gesprek gaan met de cliënt, mantelzorgers, het CIZ en eventueel de zorgverzekeraar om te kijken wat verantwoord is. Zo kan iemand langer thuis blijven wonen en hoeft nog geen gebruik te maken van de (schaarse) intramurale capaciteit. Een mooi voorbeeld van domein-overstijgende samenwerking. Dit voorbeeld laat zien hoe partijen op een creatieve manier oplossingen kunnen vinden. Door middel van een stevige samenwerking en goede financiële afspraken kan er een betere aansluiting van het woonzorgaanbod gevonden worden voor ouderen en andere kwetsbare inwoners.

Het ministerie van VWS werkt aan een wetswijziging van de Wlz om de bekostiging van dergelijke initiatieven makkelijker te maken. Of deze wetswijziging doorgaat is nog onzeker. Gemeenten, zorgkantoren, zorgverzekeraars en zorgaanbieders zouden hierdoor meer ruimte krijgen om op nieuwe manieren in te spelen op de behoefte van kwetsbare en/of thuiswonende ouderen. De Taskforce Wonen en Zorg van het VWS benadrukt ook het belang van de samenwerking tussen verschillende publieke en private partijen bij de opgave van het langer zelfstandig wonen van ouderen.

Meer weten hoe je als gemeente nog beter aan kunt sluiten bij de behoefte van jouw inwoners en in de toekomst passend kunt laten wonen (met zorg of ondersteuning)?
Lees dan ons artikel over sleutelfactoren voor een toekomstbestendig woonzorgaanbod.

Er wordt eenduidiger gewerkt in de Twentse jeugdbeschermingsketen sinds de invoering van de Jeugdbeschermingstafels. Dat blijkt uit onderzoek van bureau HHM.De veertien Twentse gemeenten werken sinds vorig jaar met deze tafels om te komen tot betere hulpverlening. Bureau HHM evalueerde deze manier van werken in opdracht van OZJT/Samen14.

De jeugdbeschermingstafels zijn letterlijk tafels waar betrokken professionals mét het gezin of gezinsleden in gesprek gaan. Aan de jeugdbeschermingstafel wil de regio eenduidig werken. De keten gedwongen kader wordt een samenhangend geheel voor gezinnen als er duidelijkheid is over de rollen die iedereen heeft, er afgestemd wordt met het gezin en haar netwerk wie wat gaat doen en hier afspraken over worden gemaakt. Het gezin heeft aan deze jeugdbeschermingstafels een prominente plek, omdat gezinsleden het recht hebben om betrokken te zijn bij en hun mening te geven over de veiligheidsinschatting. Gemeenten, zorgaanbieders, Raad voor de Kinderbescherming, Veilig Thuis Twente en Gecertificeerde Instellingen werken hierbij samen met als doel de veiligheid van jeugdigen vergroten.

Bureau HHM evalueerde de jeugdbeschermingstafels met een combinatie van kwantitatief en kwalitatief onderzoek. Voor dat laatste werden betrokkenen uit de keten geïnterviewd.

De belangrijkste conclusies uit het onderzoek:

• De jeugdbeschermingstafels zijn van meerwaarde; de aanwezigheid van ouders en jeugdige leveren hier de belangrijkste bijdrage aan.
• Er wordt eenduidiger gewerkt in de keten sinds de oprichting van de jeugdbeschermingstafels
• De jeugdbeschermingstafels dragen bij aan een beter samenwerking tussen professionals.

“We zijn met iets bijzonders bezig. Nergens in Nederland bestaat een organisatie die gezondheid, sociaal domein, jeugdzorg en onderzoek in één organisatie heeft. Op inhoud zien we veel kansen om de samenwerking nog meer te laten opleveren voor Twente.”

– Samantha Dinsbach, directeur SamenTwente –

De veertien gemeenten in Twente werken intensief samen op het gebied van gezondheid, met als doel gezonde, veilige en vitale inwoners in Twente. Hiervoor hebben gemeenten in medio 2021 de Gemeenschappelijke Regeling Gezondheid ingesteld. Deze GR is gevormd na het ontbinden van de Regio Twente. In de GR zijn de GGD Twente, de Organisatie voor Zorg en Jeugdhulp Twente en Veilig Thuis Twente samengebracht. De GR is ook gastheer voor Samen14 en het Kennispunt Twente.

In de tweede helft van 2021 is het bestuur van de GR Gezondheid een proces gestart om te komen tot een strategische koers op hoofdlijnen voor de komende jaren. Bureau HHM is gevraagd te ondersteunen bij het uitwerken van deze strategische koers. Parellel hieraan is een proces doorlopen om te komen tot een passende identiteit, inclusief een naam voor de GR.

We zijn hiervoor in gesprek gegaan met de veertien gemeenten, met leidinggevenden van de vijf betrokken organisatieonderdelen en met externe stakeholders. Om op te halen wat zij zien als de strategische basis voor de vernieuwde samenwerking. Na een intensief traject van gesprekken, onderlinge afstemming en het vertalen van de bevindingen in een koersdocument, heeft het bestuur van de GR Gezondheid begin maart 2022 de nieuwe strategische koers vastgesteld.

De kern van de strategische koers zijn acht leidende principes. Deze vormen de leidraad voor de inhoudelijke koers en de doorontwikkeling van de organisatie van de GR. De nieuwe naam van de GR is: SamenTwente, voor een gezond, veilig en vitaal Twente.

Zie www.samentwente.nl voor verdere toelichting.

Gemeenten bieden hun inwoners op grond van de Wmo 2015 gratis toegang tot onafhankelijke cliëntondersteuning. Cliëntondersteuning is voor mensen belangrijk om de weg te vinden naar zorg en ondersteuning, met behoud van eigen regie. In 2017 heeft het Ministerie van VWS het Koploperproject Cliëntondersteuning opgezet, een meerjarig ondersteuningsprogramma om een impuls te geven aan de ontwikkeling van cliëntondersteuning door gemeenten. In 2020 en 2021 heeft bureau HHM het functioneren van het koploperproject in twee ronden geëvalueerd. Een lerende evaluatie, gericht op het al tijdens de uitvoering van een project evalueren, signaleren en bijsturen gericht op verbetering. De resultaten van onze evaluatie zijn inmiddels aangeboden aan de Tweede Kamer.

Gemeenten vinden het belangrijk om hun inwoners als zij dit nodig hebben te helpen de weg te vinden naar de juiste zorg en ondersteuning . Alle gemeenten hebben de uitdaging opgepakt om onafhankelijke cliëntondersteuning in te richten. Dat deden zij op verschillende manieren en in verschillende tempo’s. Dat is in 2017 de aanleiding geweest om vanuit het Ministerie van VWS het Koploperproject Cliëntondersteuning te starten, uitgevoerd door Movisie. Met als doel een impuls te geven aan deze ontwikkeling en de gemeenten te helpen met kennis en ondersteuning.

Medio 2021 namen 113 gemeenten in 79 koploperprojecten deel aan het Koploperproject. En nog veel meer gemeenten maakten gebruik van de in de kennisbank verzamelde vrij beschikbare informatie over hoe lokaal vorm kan worden gegeven aan cliëntondersteuning.

Ex-durante evaluatie
Bureau HHM is gevraagd een ‘lerende evaluatie’ uit te voeren van het functioneren van het Koploperproject als zodanig. Het RIVM voerde parallel een evaluatie uit van de inhoudelijke resultaten die werden bereikt.

• In 2020 voerden we de eerste meting uit.
• In 2021 deden we de tweede en laatste meting.

De hoofdvraag van deze evaluatie is: Is het koploperproject een doelmatige en doeltreffende manier om cliëntondersteuning lokaal – en daarmee uiteindelijk landelijk – te versterken?

De belangrijkste conclusies van deze evaluaties zijn:

• Het Koploperproject Cliëntondersteuning is steeds sterker geworden, steeds beter uitgekristalliseerd in haar functioneren tussen 2017 en 2021. Er is effectief gereageerd op de gevolgen van de Coronapandemie en het programma heeft zich snel aangepast.
• Bij de aangesloten gemeenten is een duidelijke versnelling opgetreden van de ontwikkeling van cliëntondersteuning.
• De ondersteuning vanuit de projectorganisatie is door de koplopers (zeer) positief gewaardeerd.
• De – ruime – projectbudgetten hebben de gemeenten gemotiveerd om deel te nemen aan het koploperproject en hebben sterk bijgedragen aan de resultaten.
• De beoogde olievlekwerking, de uitstraling naar andere gemeenten die niet bij het koploperproject zijn aangesloten, is langzamer gegaan dan vooraf bedacht.
• Het koploperproject is doeltreffend, zeker bij de deelnemende koplopers en het heeft ook bij geïnteresseerde niet-koplopergemeenten bijgedragen aan een (door)ontwikkeling.
• Het koploperproject is in veel opzichten ook doelmatig: er zijn veel resultaten behaald tegen beperkte kosten. Als onderzoekers zijn we echter ambigu in ons oordeel over de inzet van de omvangrijke impulsgelden zoals die ter beschikking zijn gezet in het kader van dit Koploperproject. Deze hebben zeker geleid tot snelle ontwikkeling bij de koplopers, maar we zien ook duidelijke afbreukrisico’s als de impulsgelden op zijn.
  We hebben aanbevelingen gedaan hoe bij eventuele toekomstige stimuleringsprojecten te komen tot een afweging over de aard en omvang van de inzet van impulsgelden.

Om de trend van eenzaamheid onder ouderen te doorbreken geeft het ministerie van VWS samen met een groot aantal partners invulling aan het programma Eén tegen eenzaamheid. Op verzoek van het ministerie van VWS voerde bureau HHM een doorlopende evaluatie uit van het programma, met metingen in 2019, 2020 en 2021. De rapportage van onze derde meting is eind vorig jaar door toenmalig demissionair minister van VWS Hugo de Jonge aangeboden aan de Tweede Kamer met de brief Vierde voortgangsrapportage Eén tegen eenzaamheid. Onze derde meting laat zien dat het programma – dat onlangs tot eind 2023 verlengd is – solide functioneert en een vliegwiel is voor initiatieven om eenzaamheid tegen te gaan.

Eén tegen eenzaamheid is een actieprogramma, waarin private en publieke partijen samen werken, samen leren en samen ontwikkelen. Wij evalueerden het programma tijdens de looptijd met als doel tussentijds verbeteringen door te voeren.

Uit onze derde meting blijkt dat de landelijke en de lokale aandacht voor eenzaamheid de afgelopen jaren een boost heeft gekregen door activiteiten vanuit het programma. De corona-problematiek heeft de aandacht vergroot voor het vraagstuk van eenzaamheid en daarmee ook het belang van het programma verder geaccentueerd. Het programma functioneert solide en er wordt voortdurend ingespeeld op actuele ontwikkelingen en op behoeften en ideeën van maatschappelijke partners. Het samen leren en ontwikkelen is goed op gang gebracht, waardoor het programma een vliegwiel is geworden voor initiatieven om eenzaamheid tegen te gaan.

Toekomst programma
Een belangrijke vraag is op welke manier het programma in de toekomst wordt voorgezet. In de rapportage van onze derde meting formuleerden we criteria die het ministerie van VWS helpen bij het maken van keuzes hierin.

Eenzaamheid belangrijk thema bureau HHM
Ellen Geuzebroek, adviseur en onderzoeker bureau HHM: “Eenzaamheid is binnen ons werk een belangrijk thema omdat we zien dat het grote maatschappelijke gevolgen heeft. Langdurige eenzaamheid kan leiden tot gezondheidsrisico’s, de kwaliteit van leven verminderen en ervoor zorgen dat mensen niet meer meedoen in de samenleving. Eenzaamheid grijpt in op diverse levensgebieden. Oorzaken en gevolgen zijn vaak moeilijk te onderscheiden en oplossingen zijn niet hapklaar. Naast de evaluatie van het programma Eén tegen eenzaamheid voeren we meerdere onderzoeken uit op het gebied van eenzaamheid, waarbij we bijvoorbeeld kijken naar factoren als de fysieke leefomgeving en digitale vaardigheden van mensen.”

Bekijk ook de eerdere onderzoekrapportages evaluatie Eén tegen eenzaamheid

• Eerste meting ex durante evaluatie programma Eén tegen eenzaamheid
• Tweede meting ex durante evaluatie programma Eén tegen eenzaamheid 

Andere relevante publicaties

• Woonomgeving en digitalisering te linken aan eenzaamheid
• Grootschalig onderzoek naar eenzaamheid Zuid-Holland

Om snel antwoord te kunnen geven op de vraag onder welke wet een zorg- of ondersteuningsvraag valt ontwierp bureau HHM in 2015 de Routekaarten Zorgwetten. Sindsdien zijn er enkele wetwijzigingen doorgevoerd en de routekaarten geactualiseerd.

Door de hervorming van de langdurige zorg zijn onderdelen van de AWBZ overgeheveld naar de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en de Zorgverzekeringswet (Zvw) en is de Wet langdurige zorg (Wlz) opgesteld voor de resterende langdurige zorg. Deze hervorming betekent dat een nieuw wettelijk kader is gemaakt waarbinnen diverse partijen met elkaar de zorg en ondersteuning moeten organiseren. Gezien de diversiteit van de wetten is dit niet eenvoudig. Aan de hand van een aantal relatief eenvoudige vragen laten deze afwegingskaders zien onder welke wet de zorgvraag valt.

Deze handzame schema’s helpen om te bepalen onder welke wet een zorgvraag valt en biedt professionals concrete handvatten bij de toeleiding naar passende zorg en ondersteuning vanuit Jeugdwet, Zvw of Wlz.

De geactualiseerde routekaarten zijn nu voor iedereen beschikbaar. Er is een Routekaart Zorgwetten voor volwassenen en een Routekaart Zorgwetten voor de jeugd.

Gemeenten, woningcorporaties en zorgorganisaties kregen van de Taskforce Wonen en Zorg de opdracht om met elkaar in gesprek gaan over de omvang en de aanpak van de woonzorgopgaven. Dit om ervoor te zorgen dat wonen met zorg aansluit op de vraag en behoeften van inwoners nu en in de toekomst. Bureau HHM ondersteunt hier verschillende gemeenten, regio’s en stadsdelen bij door het opstellen van woonzorgvisies en het vertalen hiervan naar beleid en uitvoeringsplannen. In dit artikel delen we graag de sleutelfactoren om te komen tot een toekomstbestendig woonzorgaanbod

Een toekomstbestendige woonzorgvisie leidt tot een betere aansluiting van het woon, zorg- en welzijnsaanbod op de behoefte van ouderen en andere kwetsbare inwoners. Ook biedt het een kader waaraan nieuwe initiatieven op het vlak van wonen, welzijn en zorg kunnen worden getoetst. Op basis van onze ervaringen in heel het land geven wij graag het volgende mee:

• Sluit aan bij de vraag en behoeften van inwoners; kijk naar wat zij nog zelf kunnen en willen en bied waar nodig hulp en ondersteuning.
• Heb oog voor de belangrijke rol die welzijn en daar bijbehorende voorzieningen vervullen bij het creëren van een toekomstbestendig woonzorgaanbod.
• Bied ruimte aan nieuwe woonzorginitiatieven en technologische ontwikkelingen.
• Onderzoek waar zorgtechnologie kan worden ingezet om mensen langer hun zelfstandigheid te laten behouden.
• Een toekomstbestendig woonzorgaanbod kan niet los worden gezien van de bredere opgaven op de arbeids- en woningmarkt.
• Doorloop dit proces vanaf het begin met betrokken stakeholders; je hebt een gezamenlijke opgave. Zorg er vanaf de start voor dat jullie beeld hiervan hetzelfde is.
• Denk samen na over hoe je de samenwerking tussen de verschillende stakeholders ziet.
• Betrek inwoners door middel van bijvoorbeeld inloopavonden, werksessies of uitvragen.
• De stap van je visie naar beleid en uitvoeringsplan(nen) is als het goed klein: samen maak je de doelen uit je visie SMART. Lukt dit niet dan kan het helpen om je visie nog eens kritisch te bekijken.
• Ga niet het wiel opnieuw uitvinden. Er zijn in het land al veel goede voorbeelden beschikbaar om te komen tot een toekomstbestendig woonzorgaanbod. Maak hier gebruik van!

Rol bureau HHM
Wij treden op als onderzoeker, procesbegeleider en verbinder en brengen de benodigde kennis in om samen met de verschillende stakeholders tot succesvolle oplossingen op het gebied van wonen met zorg. Hierbij putten wij uit onze ruime en ook recente ervaring met dit vraagstuk.
Wij helpen bij het opstellen van een woonzorgvisie, het vertalen van deze visie naar beleid en concrete uitvoeringsplannen. Om ervoor te zorgen dat deze visies en plannen aansluiten op de huidige en toekomstige vraag brengen we desgewenst de huidige en toekomstige zorgvraag in beeld. Tot slot zijn we ook een deler van kennis, door onze recente ervaringen in ruim 30 verschillende gemeenten/regio’s, beschikken we over veel inspirerende voorbeelden en oplossingen.

Tijdens de training ervaren deelnemers welke (professionele)vaardigheden en competenties nodig zijn in de uitvoering van deze rollen en ze worden hierin getraind. Hierbij gaat het onder andere om het maken van een analyse en het verbinden en sturen in de samenwerking met het gezin en de betrokken hulpverleners, vanuit een integraal plan van aanpak. We gaan specifiek in op de leerdoelen die deelnemers zichzelf stellen zoals rolvastheid, verbinden, samenwerken en/of een meer uniforme en herkenbare manier van werken.

Inhoud training
Tijdens deze training vertalen we de rol en taken van zowel een casus- als procesregisseur naar activiteiten en samenwerking met de betrokkenen. Deelnemers krijgen (beperkte) theorie aangereikt die we vervolgens oefenen aan de hand van concrete casuïstiek:

1. Onderscheid tussen casus-en procesregie
2. Tijdig signaleren en opschalen
3. Integrale aanpak ( 1 gezin – 1 plan – 1 regisseur) en samenwerken
4. Procesmatig werken
5. Werken aan herstel van eigen regie
6. Situationeel leiderschap
7. Omgaan met conflicterende belangen
8. Taakverbondenheid
9. Meerzijdige (veelzijdig gerichte) partijdigheid
10. Principes vanuit de systeemtheorie en contextuele aanpak

Doelgroep
Medewerkers uit het zorg- en veiligheidsdomein die de rol van casus- of procesregisseur (gaan) uitvoeren. Bijvoorbeeld medewerkers van gemeenten, veiligheidsorganisaties en zorgaanbieders.

Inschrijving
Er is vier keer per jaar een tweedaagse training met een open inschrijving van minimaal 8 en maximaal 12 deelnemers. Daarnaast kan de training incompany worden gegeven.

Locatie
Bureau HHM kiest voor de open training een centrale locatie in het land.

Kosten
Deelname kost € 975,- per persoon, inclusief btw.

Deze training is geaccrediteerd voor het Registerplein en voor het SKJ. Deelnemers met vragen of klachten kunnen altijd contact opnemen via info@hhm.nl.
Klachtenprocedure bureau HHM

Het flexibeler en toekomstbestendig maken van de gehandicaptenzorg en de complexe zorg; dat is wat het programma Volwaardig leven beoogt. Het programma is er voor mensen die een beroep doen op de Wet Langdurige Zorg, hun naasten en zorgverleners. Bureau HHM mocht hier, in opdracht van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en de Nederlandse Zorgautoriteit, een bijdrage aan leveren in de vorm van drie onderzoeken. Deze zijn afgelopen week met een begeleidende kamerbrief aangeboden aan de Tweede Kamer. Alle drie onderzoekrapportages geven staatsecretaris Paul Blokhuis het signaal dat het belangrijk is te gaan werken aan kwaliteitsverbetering in de hogere zorgprofielen in de gehandicaptenzorg.

Reactie van de staatsecretaris
Staatsecretaris Blokhuis: “Ik onderschrijf de aanbeveling dat er ook en vooral oog moet zijn voor de context en de invloed hiervan op kwaliteit van leven van cliënten. Dat komt ook in het rapport van HHM naar de probleemanalyse VG7 nadrukkelijk naar voren. De aanbevelingen van HHM zie ik als onderdeel van de doorontwikkeling van wat met programma Volwaardig Leven en de toekomstagenda in gang is gezet.”

Onderzoek 1: Evaluatie maatregelen complexe zorg. Rapportage fase 1 en 2.
Met het programma Volwaardig leven zijn maatregelen in gang gezet om meer passende zorg voor mensen met een complexe zorgvraag te realiseren. Er zijn Maatwerkplekken gecreëerd voor mensen die nergens anders passende zorg kunnen krijgen. Er is een landelijk dekkend netwerk van crisisregisseurs neergezet. Zij bepalen welke extra zorg voor een Wlz-cliënt met een verstandelijke beperking in crisis nodig is. En er zijn crisis- en ondersteuningsteams (C.O.T.’s) opgezet die gespecialiseerde ondersteuning op de woonlocatie van een cliënt bieden. Bureau HHM volgt en evalueert deze maatregelen van 2020 tot en met 2022 en richt zich hierbij op de ervaringen en effecten van de maatregelen op cliëntniveau.

Belangrijkste conclusies
De focus in de complexe zorg moet niet alleen gericht zijn op de cliënt zelf, maar ook – of vooral – op de context. Deze context is relevant vanwege de wisselwerking tussen de cliënt en zijn omgeving en de disfunctionele patronen die daarin ontstaan. Het gaat om het creëren van de juiste randvoorwaarden voor cliënt en team om te kunnen functioneren.

Uit het onderzoek blijkt dat aanbieders de resultaten van de Maatwerkplekken graag breder trekken naar een grotere groep van (complexe) cliënten. Zij verwachten zo minder heftige crisissituaties en minder overplaatsingen. Dit vraagt in ieder geval om de juiste VG- en GGZ-deskundigheid in teams die met deze cliënten werken en laagdrempelige beschikbaarheid van specialistische expertise.

Aanbevelingen
We hebben diverse aanbevelingen gedaan rond de Maatwerkplekken en CO.T.’s zelf, onder andere voor duidelijkheid over het proces en voor betere verbinding tussen verschillende betrokkenen. Daarnaast is onze overstijgende aanbeveling aan VWS om samen met het veld te bekijken welke mogelijkheden er zijn om de basis op orde te hebben voor cliënten met een complexe vraag. Het realiseren van betere samenwerking tussen de VG-sector en de GGZ is hierbij een belangrijk aandachtspunt. Op aanbiederniveau valt winst te behalen in het intern beter organiseren en  gebruiken van de beschikbare expertise en ondersteuning op maat bij beginnende crisissituaties. We adviseren te monitoren of dergelijke verbeteringen eerder in de keten leiden tot een andere behoefte aan C.O.T.’s en Maatwerkplekken op de langere termijn.

Onderzoek 2 en 3: Probleemanalyse VG7. Onderzoek naar onderliggende signalen en knelpunten & Verkennende analyse VG7. Onderzoek naar input voor een kortetermijnoplossing voor een mogelijk te laag tarief.
Bureau HHM voerde in opdracht van VWS een probleemanalyse uit naar de knelpunten binnen de zorg voor mensen met een VG7-indicatie (VG (besloten) wonen met zeer intensieve begeleiding, verzorging en gedragsregulering). Aanvullend op dit onderzoek deed bureau HHM in opdracht van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) een verkennende analyse naar de bekostiging van VG7 en het gebruik van Meerzorg. Dit om te komen tot een tijdelijke oplossing voor de grootste knelpunten in de bekostiging voor deze groep.

Belangrijkste conclusies
De probleemanalyse VG7 (het onderzoek in opdracht van VWS) laat zien dat de knelpunten voor de zorg voor mensen met VG7 divers zijn en met elkaar samenhangen. Voor het realiseren van goede zorg voor deze mensen zijn diverse aspecten van belang,  zoals voorspelbaarheid en continuïteit (voor de cliënt), veiligheid en coaching/ondersteuning (voor de zorgverlener) en een organisatie-breed uitgedragen visie op zorg voor deze groep mensen (voor de organisatie). Daarnaast laten veel aanbieders weten dat er onvoldoende personeel is en onvoldoende tijd voor scholing, coaching en intervisie.De probleemanalyse maakt duidelijk dat de knelpunten niet los van elkaar kunnen worden opgelost om tot een verbetering van zorg te komen.

Twee aanbevelingen

1. De eerste aanbeveling is gericht op een kwaliteitsslag naar goede zorg.
   Met de probleemanalyse is in beeld gebracht wat nodig is om goede zorg te leveren specifiek voor de groep VG7. De sector kan op basis hiervan concretiseren wat goede zorg is, en wat dat vraagt in termen van personeelsbeleid, expertise en arbeidsomstandigheden. Daarnaast adviseert HHM de stakeholders een ‘scan’ te maken van aanbieders om scherp te krijgen in hoeverre het nu al lukt om goede zorg te bieden volgens die nieuwe visie op goede zorg en welke verbeterpunten er zijn.
2. De tweede aanbeveling is gericht op de ontwikkeling van een passend tarief dat de kosten dekt van zorg volgens de (nieuw) gedefinieerde visie op goede zorg voor mensen met VG7. Zodat er (financiële) ruimte komt om de kwaliteitsslag te kunnen maken en Meerzorg weer hoofdzakelijk als tijdelijke maatregel wordt ingezet, in plaats van structureel.

Bovenstaande aanbevelingen vragen tijd en ruimte. Daarom gaf de NZa bureau HHM opdracht voor een aanvullend onderzoek naar oplossingsrichtingen op de korte termijn. Dit tweede onderzoek is met name financieel van aard en richt zich op de tekorten op het tarief voor VG7 en het gebruik van Meerzorg. Dit onderzoek laat zien dat de bekostiging van VG7 op dit moment niet passend is en doet een voorstel waarmee de tekorten die instellingen ervaren op het VG7 tarief tijdelijk kunnen worden ondervangen.

Mensen in een etagewoning voelen zich gemiddeld eenzamer dan mensen in een grondgebonden huis. En ook digitalisering heeft impact op het eenzaamheidsgevoel. Dat blijkt uit onderzoek van Bureau HHM en ZorgfocuZ. Deze inzichten geven ook belangrijke lessen voor sociaal werkers, leggen de onderzoekers uit.

Bron: Zorg+Welzijn
Door: Tea Keijl

Aan het onderzoek werkten ongeveer 3500 mensen mee, verspreid over het land. De deelnemers gaven hun gevoel van eenzaamheid gemiddeld een 6,8 op een schaal van 11. Deze score is gebaseerd op elf stellingen, zoals: ‘er zijn genoeg mensen op wie ik in geval van narigheid kan terugvallen’ en ‘vaak voel ik mij in de steek gelaten’.

Bevestiging van de complexiteit
De onderzoekers werkten voor de vragenlijst samen met wetenschappers van de Rijksuniversiteit Groningen en Tilburg University. Verder deden ze een (inter)nationale literatuurstudie en spraken ze met ongeveer tien praktijkdeskundigen uit diverse werkvelden zoals de gehandicapten-, ouderen- en jeugdzorg, lhbtiq+ vertegenwoordigers en gemeentelijke beleidsmakers.

Het onderzoek bevestigt hoe complex eenzaamheid is, zegt Ellen Geuzebroek. Zij werkt als onderzoeker en adviseur bij bureau HHM. ‘Heel verschillende groepen zijn kwetsbaarder voor eenzaamheid, zoals tachtigplussers, alleenstaanden, mensen onder de vijftig, mensen met een praktische opleiding en mensen met een niet-westerse migratieachtergrond. Sociale eenzaamheid is bovendien iets anders dan emotionele eenzaamheid. Er is dus ook geen one size fits all oplossing.’

Aanknopingspunten
De nieuwe inzichten over het verband tussen woningtype en eenzaamheid leveren ondanks de complexiteit van het vraagstuk aanknopingspunten op voor het aanpakken van eenzaamheid, zegt Caroline Coumans, adviseur bij bureau HHM. ‘We weten nog niet hoe dat verband precies te verklaren valt, maar feit is dat mensen in een etagewoning zich gemiddeld eenzamer voelen dan mensen in een grondgebonden huis.’

Kwetsbaar voor eenzaamheid
Het kan best zijn dat de etagewoning an sich niet de oorzaak is van de sterkere eenzaamheid. ‘Er is verdiepend onderzoek nodig om te bezien hoe het verband precies loopt’, erkent Geuzebroek. ‘Het lijkt erop dat mensen die om andere redenen kwetsbaar zijn voor eenzaamheid, vaker dan gemiddeld in hoogbouw wonen. Als we de gegevens corrigeren voor bijvoorbeeld inkomen en opleidingsniveau, dan valt het verschil grotendeels weg.’ Heeft een bewoner van een etagewoning een laag inkomen, dan is de kans op eenzaamheid groter dan bij iemand met een hoog inkomen in datzelfde woningtype.

Nieuwe Omgevingswet
Los van het verband bepleiten de onderzoekers extra aandacht voor de sociale implicaties in de fysieke leefomgeving. Wat dat betreft is er volgens Coumans een positieve beweging gaande, mede dankzij de nieuwe Omgevingswet, die juli 2022 van kracht wordt. Gezondheid en veiligheid zijn twee belangrijke thema’s binnen de Omgevingswet. Bij de inrichting van de fysieke leefomgeving moet voortaan rekening gehouden met de ‘zachte’ kant: maatschappelijke vraagstukken als langer zelfstandig wonen, gezondheid en inclusiviteit. Daarnaast werken gemeenten aan een woonzorgvisie, waarin zowel het fysieke als het sociale domein een plek moeten krijgen.

Stenen stapelen
Stenen stapelen moet gebeuren op een manier die bijdraagt aan het welzijn van de inwoners, zegt Coumans. ‘In de ontwerpen voor nieuwbouw moet meer gelegenheid voor terloops contact komen. Ook bouwen in kleinere clusters kan bijdragen aan het tegengaan van sociale eenzaamheid.’

Onveilig gevoel
Terloops contact stimuleren kan ook in de buitenruimte, door bankjes strategisch te plaatsen. Bij dit soort verbindingen tussen het fysieke en het sociale kunnen sociaal werkers volgens Coumans een belangrijke rol spelen. ‘Als je van inwoners hoort dat ze zich onveilig voelen rond hun woning of dat ze geen plek hebben om elkaar in de buitenruimte te ontmoeten, dan kun je daarmee naar het fysieke domein.’

Aangepast zebrapad
Trek aan de bel bij de eigenaar van het complex of de afdeling ruimtelijk van de gemeente, vervolgt ze. ‘Zij bewegen steeds meer de kant op van het sociale domein. Dat zie ik echt op heel veel plaatsen gebeuren. Zoals in Enschede, daar ligt sinds kort een aangepast zebrapad over de drukste weg van de stad. Dankzij de inzet van het plaatselijke verpleeghuis is de oversteek naar het winkelcentrum nu veel makkelijker. En dat winkelcentrum is bij uitstek de plek voor een praatje.’

Digitalisering en eenzaamheid
Behalve een verband tussen woningtype en eenzaamheid laat het nieuwe onderzoek ook een verband zien tussen digitalisering en eenzaamheid. ‘Dat loopt evenmin eenduidig’, legt Geuzebroek uit. ‘We zien dat zowel mensen die weinig gebruik maken van digitale mogelijkheden als mensen die juist heel digitaal zijn, hoger scoren op de eenzaamheidsstellingen. Bij de eerste groep gaat het dan om ouderen, maar net zo goed om veertigers die zich online niet comfortabel voelen.’ Bij de tweede groep, die heel veel online is, zijn het vooral jongeren die daardoor sterker eenzaam zijn. Dat kan volgens Geuzebroek te maken hebben met het perfecte plaatje waarmee ze zich vergelijken maar dat niet realistisch is.

Vertrouwd mee raken
Sociaal werkers kunnen ook op het vlak van digitalisering ondersteunen, stelt Coumans. ‘De werkgever moet een visie ontwikkelen op hoe de organisatie omgaat met digitale hulpverlening. Daarin moet ruimte zitten om sociale professionals beter toe te rusten, zodat die op de hoogte blijven van alle technische mogelijkheden en er zelf vertrouwd mee raken.’
In verschillende trajecten die ze begeleidt ziet Geuzebroek nogal eens huiver bij zorg- en sociale professionals als het om digitale hulpverlening gaat. ‘Zo zijn ze bang dat het digitale contact het fysieke vervangt. De ondersteuning moet altijd hybride zijn, want persoonlijk menselijk contact mag niet ontbreken. Een seniorentablet waarmee iemand elke dag even met een kind op afstand koffie kan drinken moet dus altijd samengaan met fysiek bezoek.’

“Dat kan pa niet meer”
Er is volgens Coumans technisch al veel mogelijk, maar het gebruik van digitale middelen om eenzaamheid te bestrijden staat volgens haar in de kinderschoenen. Bij ouderen gaat het er vaak om de angst om fouten te maken weg te nemen en ze te overtuigen van de veiligheid en het gemak van bepaalde apps, stelt ze.

‘En dat geldt soms ook voor de kinderen’, vult Geuzebroek aan. ‘Die zeggen nog wel eens dingen als “Dat kan pa echt niet meer leren hoor”. Daar kan de sociaal werker ook een rol pakken, om het dan toch te proberen. Vaak lukt het gewoon. Vorige week vertelde een 95-jarige man mij nog dat hij met zijn tablet in de rollator naar de buurvrouw gaat om haar via YouTube filmpjes van vroeger te laten zien.’

Bijna de helft van alle Nederlanders is matig eenzaam. Ruim elf procent is sterk eenzaam en 9,7 procent is zelfs zeer sterk eenzaam. Iets meer dan 30 procent van de Nederlanders is helemaal niet eenzaam. Dat blijkt uit grootschalig onderzoek naar eenzaamheid door ZorgfocuZ en bureau HHM. In welke provincie je woont lijkt hierin geen verschil te maken.

Uit het onderzoek blijkt ook dat het ‘rapportcijfer’ over de tevredenheid met het eigen sociale leven tijdens de coronamaatregelen daalde van een 7,5 naar een 6,3.

Uit het onderzoek komt een gemiddelde eenzaamheidsscore van 5,0 is op een schaal van 11. Deze score is tot stand gekomen uit de beantwoording in hoeverre mensen zich herkennen in elf stellingen bijvoorbeeld : ‘Ik mis gezelligheid om mij heen’, ‘Er zijn genoeg mensen op wie ik in geval van narigheid kan terugvallen’ en ‘Vaak voel ik mij in de steek gelaten’.

Landelijk is er veel onderzoek gedaan naar eenzaamheid. Deze studie richt zich op onderbelichte domeinen in relatie tot eenzaamheid, zoals gezondheid, woonomgeving en de digitale omgeving. Dit levert nieuwe inzichten op. Zo blijken mensen woonachtig in een etagewoning eenzamer dan mensen in een vrijstaand huis. Ook houdt een grotere rol van het internet in iemands leven verband met een sterkere eenzaamheidsbeleving.

Eenzaamheid kan grote gevolgen hebben, vertelt onderzoeker Arjan Rozema. “Het grootste gedeelte van de bevolking is wel eens eenzaam. Dat hoeft niet direct nadelige gevolgen te hebben, vooral niet als eenzaamheid tijdelijk is. Wanneer eenzaamheid echter langer duurt, kan het negatieve gevolgen hebben voor de algehele fysieke gezondheid en het welzijn of zelfs de kans op bepaalde ziekten vergroten.”

Onderzoeker Lennart Homan: “Als je weet welke factoren – in meer of mindere mate – een rol spelen, kun je gericht op zoek naar oplossingen. Uit het onderzoek blijkt dat mensen in hoogbouw zich eenzamer voelen. Je zult dan eerste moeten achterhalen wat de oorzaken hiervan zijn. Dat kan door verdiepend onderzoek te doen. En dan kun je hier als provincie, regio en gemeente wat aan doen. Het kan helpen om slimmer en toekomstgericht te bouwen en je voorzieningenniveau passend in te richten.”

Voor dit onderzoek is een online vragenlijst uitgezet onder panelleden in heel Nederland. Per provincie vulden zo’n tweehonderd respondenten de vragenlijst in, waarbij gestreefd is naar een representatieve verdeling op basis van leeftijd, geslacht en opleidingsniveau. Deze infographic geeft een eerste inzicht in de resultaten van dit onderzoek. In latere berichtgeving volgen de domein-specifieke resultaten die o.a. gemeenten kunnen helpen om gerichte acties tegen eenzaamheid op te zetten.

Over ZorgfocuZ
ZorgfocuZ is een onderzoeksbureau gericht op de zorg- en welzijnssector en het sociaal domein. ZorgfocuZ biedt inzicht in prestaties en ervaringen en adviseert organisaties om effectiviteit en kwaliteit te verbeteren. ZorgfocuZ richt zich op beleidsonderzoek, advies en onderzoek onder alle relevante doelgroepen in de zorg zoals cliënten, mantelzorgers, vrijwilligers, verwijzers en medewerkers. Dit doe zij onder andere voor gemeenten (sociaal domein) en zorgorganisaties zoals die in de verpleeghuiszorg, thuiszorg, jeugdzorg en GGZ.

Over bureau HHM
Bureau HHM is een onafhankelijk onderzoeks- en adviesbureau met passie en visie. Opgericht in 1979 met als doel de zorg voor kwetsbare mensen te verbeteren. Bureau HHM combineert wetenschappelijke kennis met creativiteit. Zo maakt ze grote maatschappelijke problemen helder en overzichtelijk. Waarna ze vernieuwende oplossingen ontwikkelt om de zorg en ondersteuning beter te organiseren. Voor nu en straks.

Staatsecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) Paul Blokhuis wil de Wlz nu (nog) niet openstellen voor jeugdigen met ernstige psychische problematiek. Blokhuis stelt dat openstelling van de Wlz voor deze doelgroep nog te veel onzekerheden met zich meebrengt die nu niet op voorhand kunnen worden verminderd. In een kamerbrief schrijft hij: “Openstellen van de Wlz voor deze groep jeugdigen acht ik nu dan ook niet verantwoord.”

De staatsecretaris concludeert dit na een uitgebreide verkenning. Tijdens deze verkenning deed bureau HHM – in opdracht van VWS – onderzoek naar mogelijke gevolgen van de openstelling van de Wlz voor deze groep jeugdigen. Uit dit onderzoek bleek dat het erg moeilijk is om een goed beeld te krijgen van de omvang van de doelgroep en de uitvoerings- en financiële consequenties. De uitvoeringsconsequenties zitten voornamelijk in de indicatiestelling, contractering van aanbieders van jeugdhulp, levering en verantwoording van zorg.

Het besluit van de staatsecretaris betekent dat jeugdigen met ernstige psychische problematiek in de leeftijd tot 18 jaar aangewezen blijven op de hulp vanuit de Jeugdwet. Wat daarbij volgens de staatsecretaris centraal moet staan is dat de jeugdigen de hulp ontvangen die zij nodig hebben. Hij schrijft: “Het is ingevolge de Jeugdwet de taak en verantwoordelijkheid van gemeenten om hiervoor te zorgen. Dit geldt voor alle jeugdhulp, dus ook voor de zorg aan jeugdigen met ernstige psychische problemen.” Hij geeft aan dat hij ziet dat veel gemeenten hierin verbeteringen aanbrachten, maar ook dat er ruimte is voor verdere verbetering. “Het is noodzakelijk dat in gemeenten voldoende aandacht is voor zware problematiek bij de meest kwetsbare jongeren.”

Patrick Jansen, bureau HHM: “Dat laatste onderschrijven wij. Het gaat hierbij om complexe, specialistische zorg waarbij respondenten hebben aangegeven dat de kortdurende beschikkingen en de onzekerheid die hiermee gepaard gaat een ontwrichtende werking hebben op de jeugdigen en hun systeem. Met langer durende beschikkingen vanuit de Jeugdwet kan de gewenste rust en continuïteit worden gecreëerd. Maatwerk en deskundigheid zijn sleutelfactoren om deze jeugdigen goed te kunnen helpen. Tijdens ons onderzoek gaven experts aan dat er nu onvoldoende wordt samengewerkt tussen aanbieders met specifieke expertise voor jeugdigen met complexe problematiek en dat deskundigheid uit organisaties verdwijnt door personele wisselingen. Het is nu van nog groter belang dat gemeenten inzetten op regionale samenwerking als het gaat om deze specialistische zorg.”

Steeds meer gemeenten werken met AVE. Het Verbindend Landelijk OndersteuningsTeam (VLOT) van de VNG ziet AVE als een belangrijk instrument om de samenwerking tussen zorg en veiligheid te verbeteren en wil de verdere implementatie een boost geven. Bureau HHM ontwikkelde deze aanpak en heeft jarenlange ervaring met de inrichting van AVE binnen gemeenten. Onlangs hield zij samen met VLOT-adviseurs speciale impuls- en intervisiesessies voor verschillende gemeentes en veiligheidsregio’s. Tijd om de geleerde lessen uit de praktijk te delen. Waar lopen gemeenten tegenaan bij het inrichten van AVE en welke oplossingen zijn er?

Het Verbindend Landelijk OndersteuningsTeam (VLOT) werkt aan het verbeteren van (de samenwerking rondom) de zorg en ondersteuning van kwetsbare mensen. Een van de aandachtspunten is het versterken van (de samenwerking binnen) de zorg- en veiligheidsketen. Uit een inventarisatie door VLOT-adviseurs onder gemeenten bleek dat er behoefte is aan ondersteuning bij het maken van afspraken over op- en afschaling en bij de invulling van casus- en procesregie bij complexe casuïstiek. VLOT ziet AVE als een belangrijk instrument in het verbeteren van de samenwerking tussen zorg en veiligheid.

In opdracht van de VNG heeft bureau HHM  de afgelopen maanden 7 gemeenten en drie regio’s ondersteund met het kennismaken, inrichten en/of verder ontwikkelen van het AVE model door het organiseren van informatieve en interactieve impulssessies voor operationele medewerkers, beleidsambtenaren, managers en/of bestuurders.

Wat is de Aanpak Voorkomen Escalatie precies?

AVE staat voor Aanpak ter Voorkoming van Escalatie bij huishoudens met oplopende problematiek. AVE is een strategische en integrale aanpak om duidelijkheid te creëren én om op lokaal niveau het gesprek te faciliteren. Dit gesprek vindt plaats op 4 niveaus, namelijk casusniveau, procesniveau, managementniveau en bestuurlijk niveau. Het doel is het voorkómen, beperken of beëindigen van een escalerende situatie en het doorbreken van stagnatie in de samenwerking tussen betrokken partijen. Het model beschrijft verschillende fasen; per fase worden de verschillende verantwoordelijkheden (casusregie, procesregie, operationele verantwoordelijkheid en bestuurlijke verantwoordelijkheid) toegewezen binnen de gemeente en/of regio. Door het implementeren van AVE wordt de werkwijze van de ketenpartners inzichtelijk en komen krachten, knelpunten en oplossingen naar voren. Daarnaast wordt de samenhang tussen de zorg- en veiligheidsketen versterkt. Bureau HHM heeft deze aanpak samen met partners ontwikkeld en inmiddels in ruim 50 gemeenten geïmplementeerd.

Geleerde lessen tijdens de sessies

In de sessies zagen we dat veel gemeente worstelen met de vraag hoe en waar de regie van complexe casuïstiek te beleggen. Ook zien we dat taken en verantwoordelijkheden van casus-en procesregisseurs  door elkaar lopen, dat een van beide rollen ontbreekt of dat er rollen aan toegevoegd worden. Hierdoor ontstaat ruis, zowel intern als bij de ketenpartners en de inwoners, over bij wie men terecht kan. Door bij de inrichting van AVE na te denken over de definitie van casus- en procesregie, wordt duidelijk waarom de verschillende rollen aanvullend op elkaar zijn. Het helpt de professionals van gemeenten te doen wat nodig is voor inwoners. Het bespreken van good practices in de sessies hielp gemeenten in te zien dat juist in complexe casuïstiek met veel betrokkenen, een casusregisseur het verschil kan maken.

• Tijdig op- en afschalen

De 4 fasen van AVE helpen overzichtelijk vast te leggen wie op welk moment regie heeft en verantwoordelijk is voor het op- of afschalen. Juist op die momenten komen zorg en veiligheid bij elkaar. In de sessies zagen we dat als men zich te eenzijdig richt op veiligheid er (te) snel bestuurlijk wordt opgeschaald. Ligt het accent te veel op de zorg, dan worden collega’s van veiligheid en de partners te laat betrokken of gaat belangrijke informatie verloren. Door het uitwisselen van voorbeelden in casuïstiek werd inzichtelijk dat een goede risico-inschatting en vaststellen van de uitgangssituatie essentieel is. AVE stimuleert professionals om tijdig informatie in te winnen bij partners met de juiste expertise (actoren) en helpt hierdoor escalatie en/of opschaling te voorkomen.

• Samenwerken in de keten

De afstemming over veiligheidscasuïstiek vraagt ook aandacht in de samenwerking tussen gemeenten en haar stakeholders, zoals het zorg- en veiligheidshuis. Het verbeteren van de samenwerking op elk niveau begint met het leren kennen van elkaars taal en het uitwisselen van verwachtingen. In de impulssessies hebben we, waar mogelijk, stakeholders van gemeenten betrokken. In de praktijk zien we dat het vragen van advies en het opschalen van gemeentelijke procesregie naar procesregie vanuit het ZVH door elkaar kan lopen. Het AVE model kan gemeenten helpen deze routes vast te leggen, zodat de rollen verdeeld zijn en de verantwoordelijkheden belegd. Het is mooi om te zien hoe men de samenwerking tussen zorg en veiligheid meer opzoekt.

• Implementatie en borging

Het implementeren van AVE bij alle betrokkenen vraagt aandacht. Zo kunnen tussen gemeenten en ketenpartners vraagpunten en onduidelijkheden worden besproken en geeft dit aanknopingspunten om de samenwerking te versterken. Veranderingen in de keten, veranderende werkprocessen of functies kunnen van invloed zijn op de werking van AVE. Het is een programmatische aanpak met een bijbehorend proces. Dit vraagt om eigenaarschap en het blijvend volgen en bijsturen waar nodig.

Reacties van deelnemende professionals

Naar aanleiding van de sessies hebben we veel enthousiaste reacties ontvangen! Gemeenten leren van elkaar en bespreken “good practice” en delen deze ook nog na de sessie met elkaar.

• 2 procesregisseurs die de nieuwe rol van procesregisseur oppakten: “Wij gaan er vol energie mee verder!”
• Een gemeente die al 3 jaar met AVE werkt maar de kapstok wil herijken: “Het waren intense sessies die ons veel inzicht hebben gegeven in waar we staan en zijn weer enthousiast om een goede doorstart te maken”
• Twee gemeenten die informatie wilde over AVE  “De sessie was heel helder en steunend voor ons, wij gaan richting bestuur om onze enthousiasme over te brengen !”
• Een intervisiesessie tussen een regiogemeente en het ZVH: “De samenwerking tussen de gemeenten en het ZVH lopen goed, heel fijn om bevestigd te krijgen!
• Een gemeente gaf aan al goed op dreef te zijn met de inrichting samen met de ketenpartners en dat de reflectie hierop heel zinvol was. Nu zijn ze toe aan het trainen van de professionals die de rol gaan uitvoeren als casus- of procesregisseur!

Voor wie?

De inrichting van het escalatiemodel AVE sluit aan op de verantwoordelijkheden en de taken van gemeenten rondom regievoering voor huishoudens binnen (gemeentelijke) teams. HHM ondersteunt en adviseert gemeenten bij de inrichting van AVE en zorgt voor implementatie door middel van het organiseren van bijeenkomsten, workshops en trainingen voor de professionals. De trainingen zijn geaccrediteerd voor de diverse beroepsregisters (wo. SKJ en registerplein).

Meer weten?

In samenwerking met Bureau HHM heeft het VLOT 2 webinars opgenomen: een inhoudelijke webinar over AVE voor gemeenten en een webinar over de inhoudelijke uitvoering van gegevensdeling bij op- en afschalen. Neem voor meer informatie contact op met Nelleke Dijk n.dijk@hhm.nl of Mieke Looman m.looman@hhm.nl, kijk op de website van Bureau HHM www.hhm.nl, of of neem contact op met uw VLOT-regioadviseur.

Artikel voor de VNG-nieuwsbrief Zorg + Veiligheid, oktober 2021
Gepubliceerd op de website van de VNG.  

Mensen uit risicogroepen, ouderen en mensen met een beperking hebben een grotere kans om ernstig ziek te worden als zij corona krijgen. Met het informatiepunt op Vilans.nl biedt het ministerie van VWS mensen uit deze doelgroep informatie zodat zij handelingsperspectief hebben voor het inrichten van hun leven en het maken van keuzes om veilig te kunnen (blijven) deelnemen aan de samenleving. Bureau HHM evalueert samen met Zorgfocuz dit informatiepunt in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS).

 VWS wil meer weten over:

• Behoefte en gebruik van het informatiepunt tijdens de Covid-19 crisis;
• Proces rondom de realisatie en uitvoering van het informatiepunt;
• Structurele behoefte en gebruik van (dergelijke) informatiepunten bij toekomstige gezondheids-crisissen.

Ook wil het ministerie een besluit kunnen nemen of, en zo ja op welke wijze het huidige informatiepunt moet worden voortgezet. Op basis van de evaluatie doen we hierover aanbevelingen.

Onderzoeksopzet evaluatie
We maken gebruik van verschillende onderzoeksmethoden om een compleet beeld te krijgen van het informatiepunt. Zo verzamelen we de ervaringen van de doelgroep door interviews en door een online vragenlijst uit te zetten via de betrokken cliëntorganisaties (onder andere via IederIn, KBO Brabant, Per Saldo). Ook spreken we met de betrokken organisaties over het realiseren en de uitvoering van het informatiepunt. Tot slot, maken we gebruik van de bestaande informatie, zoals bezoekerscijfers en vindbaarheid.

Om zicht te krijgen op de ervaringen van de slachtoffers, gemeenten en zorgaanbieders verricht bureau HHM een evaluatie naar de Opvang voor Slachtoffers van Mensenhandel met Multiproblematiek (OMM), in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS).

De OMM bestaat sinds 2019 en omvat 36 opvangplaatsen verdeeld over vijf opvanglocaties. Doel van een verblijf in de OMM is om slachtoffers dusdanig toe te rusten dat zij in staat zijn om een zo zelfstandig mogelijk bestaan op te bouwen of door te stromen naar een zorgvoorziening met langdurige zorg. De huidige subsi­dies lopen tot juli 2022. Deze eerste jaren van de OMM worden gezien als een pilot­fase. Nu zijn afspraken voor de lange termijn nodig. Op basis van de evaluatie formuleren we conclusies en aanbevelingen (incl. aandachtspunten) voor de inkoop of subsidiëring van OMM na juli 2022.

Voor het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) onderzoekt bureau HHM de behoefte aan logeeropvang voor jongvolwassenen met een verstandelijke beperking in de Wlz.

Met dit onderzoek willen we inzicht krijgen in de (latente) behoefte aan logeren van thuiswonende jongvolwassen personen met een verstandelijke beperking. Hierbij besteden we ook aandacht aan de redenen waarom niet wordt voorzien in de behoefte en wat de randvoorwaarden zijn voor deze groep om wel gebruik te maken van logeren. Hiervoor analyseren we landelijke data, zetten we een enquête uit onder cliënten, zorgaanbieders en zorgkantoren en gaan we over de resultaten in gesprek tijdens twee groepsinterviews.

Aanleiding voor het onderzoek is de initiatiefnota Bergkamp. Met deze initiatiefnota wil de initiatiefnemer de bekendheid vergroten van de groep jongvolwassen (18-35 jaar) personen met een verstandelijke beperking en de unieke ondersteuningsbehoeften die zij hebben, om daarmee een bijdrage te leveren aan het verbeteren van de zorg en ondersteuning aan deze mensen. Volgens de nota zijn veel ouders op de hoogte van logeeropvang, maar dit geldt lang niet voor iedereen. Passende logeeropvang kan ertoe bijdragen dat ouders met enige regelmaat worden ontlast van hun zorgtaken. Het logeren kan ook bijdragen aan dat het wonen bij de instelling geleidelijk en planmatig verloopt en ouders zich minder zorgen maken over de situatie als hun kind hen overleeft. Uit de cijfers blijkt echter dat maar een zeer beperkt deel van de thuiswonende jongvolwassenen met een VG-profiel met mpt gebruik maakt van logeeropvang. Daarom heeft de minister verzocht om te onderzoeken hoe logeeropvang structureler kan worden ingezet en of mensen met een verstandelijke beperking voldoende gebruik kunnen maken van incidentele en structurele logeeropvang binnen de Wlz.

Hoe eenzaam zijn inwoners van Zuid-Holland en hoe kunnen we eenzaamheid voorkomen? Welke groepen lijden vooral onder dit probleem en in welke mate? Wat zijn oorzaken en gevolgen van eenzaamheid? De provincie Zuid-Holland wil dit graag weten om zo eenzaamheid nu en in de toekomst te voorkomen. Daarom doen bureau HHM en ZorgfocuZ een grootschalig onderzoek naar eenzaamheid in de provincie.

Op landelijk, regionaal en lokaal niveau wordt er het nodige onderzoek naar eenzaamheid gedaan. Ook is er het landelijke actieprogramma Eén tegen eenzaamheid sinds 2019. Aan dit actieprogramma zijn door het hele land lokale coalities gekoppeld om mensen die zich eenzaam voelen te helpen. Niet eerder is er systematisch onderzoek gedaan naar eenzaamheid in Zuid-Holland. De bedoeling van dit onderzoek is dat er breed naar het probleem wordt gekeken. Sociale, persoonlijke, economische en fysieke oorzaken en gevolgen kunnen allemaal een rol spelen. Het is vooral de vraag in welke mate dat het geval is. Bovendien speelt de fysieke leef- en woonomgeving ook naar waarschijnlijkheid een bepaalde rol in de mate van ervaren eenzaamheid.

Eenzaamheid is een breed begrip, vertelt onderzoeker Arjan Rozema. “In veel gevallen ontstaat eenzaamheid als gevolg van het ontbreken van bepaalde sociale relaties, maar dat hoeft niet. Het komt bijvoorbeeld ook voor dat iemand met een groot aantal sociale contacten lijdt aan existentiële eenzaamheid, dat zich kan vertalen naar een gevoel van twijfel over de zin van het leven. De verschillende manieren waarop eenzaamheid tot uiting kan komen, zijn ook terug te zien in de talloze (cliënt)onderzoeken die we bij ZorgfocuZ uitvoeren voor zorginstellingen en overheidsinstanties. In het onderzoek wordt aan al deze vormen aandacht besteed.”

Onderzoeker Lennart Homan: “Als je weet welke factoren – in meer of mindere mate – een rol spelen, kun je gericht op zoek naar oplossingen. Vanuit bureau HHM ondersteunen wij verschillende overheden bij de ontwikkeling van woonzorgvisies en daaruit voortvloeiende actieplannen. Hierbij speelt de fysieke omgeving een belangrijke rol. Als een woonomgeving geen ruimte biedt voor ontmoeting, dan kan het best zijn dat mensen eenzamer worden en daardoor ook op andere levensgebieden problemen ervaren.”

Ook de impact van de coronacrisis wordt meegenomen in het onderzoek. Uit diverse studies blijkt door de coronacrisis een toename van eenzaamheid in Nederland. Drie op de tien Nederlanders voelt zich eenzaam in de coronacrisis en vooral onder jongeren zijn de cijfers opvallend hoog. Er is geen reden om aan te nemen dat deze cijfers voor Zuid-Holland anders zijn.

Eenzaamheid speelt natuurlijk niet alleen in Zuid-Holland, maar in heel Nederland. Op eigen initiatief hebben bureau HHM en ZorgfocuZ het onderzoek, dat is gestart in Zuid-Holland, uitgebreid. Ook voor de overige elf provincies wordt onderzoek verricht naar eenzaamheid en hoe dit zich verhoudt tot de leef- en woonomgeving van mensen en sociale, persoonlijke, economische factoren.

De mate van eigen regie verschilt binnen kleinschalige wooninitiatieven. Binnen het ene initiatief kun je als bewoner meebeslissen over bijvoorbeeld wie de zorg verleent, wat en wanneer gegeten wordt terwijl dit binnen een ander initiatief centraal wordt geregeld. Om ervoor te zorgen dat mensen een gefundeerde keuze maken voor een kleinschalig wooninitiatief, ontwikkelt bureau HHM – in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) de ‘Checklist eigen regie voor kleinschalige wooninitiatieven’.

De checklist is bedoeld om mensen bewuster te maken van hun mogelijkheden ten aanzien van eigen regie binnen kleinschalige wooninitiatieven. Daarnaast geeft de checklist informatie over de mogelijkheden van eigen regie bij verschillende typen wooninitiatieven en helpt wooninitiatieven om invulling te geven aan de eigen regie van cliënten.

Onze ervaring met eigen regie binnen kleinschalige wooninitiatieven
Bureau HHM is binnen diverse trajecten betrokken (geweest) bij kleinschalige woon­initiatieven in de zorg, zowel in de ouderenzorg, gehandicaptenzorg als geestelijke gezond­heids­zorg. Tijdens gesprekken met cliënten, maar ook met familie en eigenaren van wooninitiatieven, is ‘eigen regie’ veelvuldig onderwerp van gesprek. Hierbij zien we veel verschillen in de wensen van cliënten ten aanzien van de eigen regie, maar ook de mogelijkheden van cliënten om de eigen regie te pakken. Sommige cliënten vinden het belangrijk om op veel fronten in hun leven zelf beslissingen te nemen. Andere cliënten vinden het fijn als (een deel van) dit soort beslissingen worden genomen door andere mensen die ze vertrouwen. Daarnaast komt het ook voor dat meer wordt verwacht van de eigen regie dan de cliënt of zijn vertegen­woordiger wenst.

Wanneer een cliënt eenmaal heeft gekozen voor een wooninitiatief en niet tevreden is over hoe de eigen regie wordt vormgegeven, is verhuizen vaak een te grote stap. De checklist moet een mismatch tussen de verwachting en de werkelijkheid voorkomen. Dit instrument helpt om vooraf het goede gesprek te voeren over eigen regie. Passend binnen het concept van ‘eigen regie’ hanteren we een aanpak waarbij we cliënten en vertegenwoordigers ‘regie’ geven bij de ontwikkeling van de checklist.

Wat levert de inzet van zorgtechnologieën zoals beeldzorg op? Deze factsheet biedt inzicht in zowel de kwalitatieve baten als kwantitatieve baten. Wat zijn de voordelen voor de cliënt, mantelzorger, zorgprofessional en organisatie? Denk hierbij aan een gevoel van veiligheid, doeltreffende zorg, een zinvolle dagbesteding etc.

De factsheet bevat ook een overzicht van de kosten; eenmalig tijdens het introductieproces en structureel. Omdat beeldzorg binnen iedere organisatie en binnen elk domein anders uit kan zien is het geen rekentool. Het is wel een goede checklist om te zien aan welke kosten je moet denken en wat voor doelen je zou kunnen stellen en meten.

Deze factsheet is mede gebaseerd op een onderzoeksproject van vijf studenten van de Bacheloropleiding Gezondheidswetenschappen aan de Universiteit Twente dat bureau HHM mocht begeleiden. Ellen Geuzebroek: “Een ontzettend leuk en leerzaam traject. Vooral ook omdat bureau HHM, als een van de eerste startups van de Universiteit Twente, nu direct contact heeft met studenten. Het onderwerp leent zich daar uitstekend voor. Wij zien de vraagstukken rondom zorgtechnologie, beeldzorg en eHealth in de praktijk. Voor de studenten is het een belangrijk onderwerp ook tijdens hun studie; een onderwerp waar ze straks als Gezondheidswetenschappers veel mee te maken krijgen.”

Bron: Leidraad Perspectief op Persoonsgerichte Zorg is een professioneel kompas | Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (vgn.nl)

Een professioneel kompas, zo werd de leidraad ‘Perspectief op Persoonsgerichte Zorg’ onder andere omschreven tijdens de digitale slotbijeenkomst die de VGN op donderdag 25 juni organiseerde. Op de bijeenkomst werden na een presentatie van het eindresultaat, gezamenlijk de vervolgstappen voor de toepassing van de leidraad verkend. ‘Het is een instrument om de kwaliteit van geleverde zorg en de zorgprogramma’s aan te toetsen, maar ook een heel praktische gespreksleidraad.’

Leidraad voor intensieve zorgvragen
De leidraad ‘Perspectief op Persoonsgerichte Zorg’ beschrijft welke zorg- en dienstverlening nodig is, zodat mensen met complexe en intensieve zorgvragen hun leven kunnen leiden zoals zij dat willen. De leidraad bestaat uit een generiek deel en vijf specifieke uitwerkingen. ​Deze zijn gericht op mensen met ernstig meervoudige beperkingen (EMB), mensen met ernstige verstandelijke beperkingen (EVB), mensen met licht verstandelijke beperkingen (LVB), mensen met lichamelijke beperkingen (LB) en mensen met niet-aangeboren hersenletsel (NAH). ​De leidraad is onderaan dit artikel te downloaden.

Samenwerking
Bureau HHM had de regie tijdens de ontwikkeling van de leidraad. Patrick Jansen en Louise Pansier vertelden tijdens de online slotbijeenkomst dat de leidraad in nauwe samenwerking met professionals, ervaringsdeskundigen, verwanten, cliëntenorganisaties, kennispartners en stakeholders werd ontwikkeld. ‘Zodoende is de leidraad een breed gedragen schakel tussen het Kwaliteitskader en de visiedocumenten op landelijk niveau, en de zorgprogramma’s op organisatieniveau.’

Deskundigheid
Met name de betrokkenheid, deskundigheid en zorgvuldigheid van de betrokken partijen maakte indruk op hen beide. Er was ook een uitdaging: ‘Om vanuit globale kennis de diepte in te gaan en antwoord te geven op de vraag hoe we bij mensen met een intensieve zorgvraag – en dus een grote afhankelijkheid – toch de eigen regie centraal kunnen stellen.’ Heel belangrijk daarin waren de gesprekken met (onder andere) ervaringsdeskundigen, gaf  Marion Kersten, senior beleidsadviseur bij de VGN aan. Soms was dat één op één (bij de LVB-doelgroep), soms ook wel in groepsverband (bij de NAH-doelgroep), vertelde zij. ‘Die afwegingen en samenstellingen maakten we heel zorgvuldig. Het leverde hele mooie gesprekken op die echt bij me binnen kwamen. Dat is een hele mooie en waardevolle inbreng voor de leidraad geweest.’

Driehoeksgenoten
Met ruim 70 deelnemers was de slotbijeenkomst, die vanuit de VGN-studio in Utrecht werd gepresenteerd, een succes. Dagvoorzitter was Annemarie van Dalen, bestuurder van zorgorganisatie Odion en lid van het VGN-bestuur. De bijeenkomst begon met een reflectie van Henk Nies, directeur bij Vilans en hoogleraar aan de VU. Hij vertelde een wat gespannen verhouding te hebben met persoonsgerichte zorg. ‘Het doet me zo denken aan de cliënt centraal stellen. Voor even kan dat heel nuttig zijn, maar je wilt niet permanent het mikpunt van zorg en aandacht zijn. Een relatie gaat uit van wederkerigheid, waarin niet één persoon centraal staat, maar tenminste twee. Of drie als we het hebben over de driehoek.’ Nies benadrukte daarom dat persoonsgerichte zorg veel meer is dan goede zorg voor en met de cliënt. ‘We moeten persoonsgericht zijn voor iedereen in de driehoek: cliënt, verwant en professional.’ De volledige bijdrage van Nies is onderaan dit artikel te bekijken.

Spiegel
De leidraad ‘Perspectief op Persoonsgerichte Zorg’ bestaat uit vijf uitwerkingen voor vijf specifieke doelgroepen. Vanuit elke doelgroep werd er tijdens de bijeenkomst met vlogs of live in zoom, een reflectie gegeven op de leidraad. De rode draad hierin was een waardering voor de duidelijke omschrijving van de diverse doelgroepen, alsook voor het sturende en helpende karakter van de leidraad. ‘Het is een spiegel voor de zorg die al geboden wordt, en een richtlijn om te blijven kijken naar wat de cliënt nodig heeft in het hier en nu, en wat de begeleider nodig heeft om goed aan te kunnen sluiten bij de cliënt’, zo reflecteerde Edithe Roth, gedragswetenschapper en lid Expertisecentrum van ’s Heerenloo.

Aansluiting
Wilma Klaassen, moeder van Naomi die in Nieuw Woelwijck woont, een dorpsgemeenschap in Sappemeer voor mensen met een verstandelijke beperking, onderstreepte het belang van inbedding en aansluiting. Ook was er een gedeelde mening dat de cliënt centraal moet blijven staan. Pia Mekking van de Burgt, die bij zorgorganisatie Siza werkt en woont, verwoordde het zo: ‘De leidraad geeft weliswaar richting, maar blijf alsjeblieft de unieke mens zien. Ook als die persoon even zijn dag niet heeft. Ga op basis van gelijkwaardigheid met elkaar om en respecteer elkaar.’

Houvast
De reflectie van Kitty Jurrius, lector klantenperspectief in ondersteuning en zorg aan Hogeschool Windesheim en coördinator van het NAH Kennisnetwerk, maakte indruk bij de deelnemers. Zij vertelde het persoonlijke verhaal van een volwassen man die door een auto-ongeluk hersenletsel heeft opgelopen en zich nu door zijn vrouw in een instelling ‘gestopt’ voelt, waar hij niet op eigen tijden naar bed mag of kan opstaan, niet zonder begeleiding naar buiten mag, een polsbandje draagt zodat de begeleiders continu weten waar hij is, tussen de breiende en knutselende mede-bewoners zit, op zaterdag niet meer naar het voetbal van zijn zoon kan kijken, al zijn vrijheid kwijt is en geen zin in het leven meer heeft. ‘Mensen met niet aangeboren hersenletsel kampen met zorgvragen op meerdere terreinen, bijvoorbeeld op het gebied van psychiatrie en lichamelijke beperkingen. Ieder mens is anders en deze leidraad geeft houvast aan professionals hoe de zorg eruit zou moeten zien bij al die verschillende en individuele zorgvragen en behoeftes.’

Aanvulling
Tijdens de online bijeenkomst spraken de aanwezigen in deelsessies over de vraag hoe de leidraad in organisaties ingezet kan worden. Tijdens de terugkoppeling werd duidelijk dat de leidraad als een gedeeld, professioneel kompas wordt gezien. Een spiegel om te reflecteren en om te sturen op de kwaliteit van de geleverde zorg, om zorgprogramma’s aan te toetsen, maar ook heel praktisch ingezet kan worden als gespreksleidraad. Ook wordt de leidraad gezien als een mooie bron voor scholing, het veiligheidsbeleid en het huisvestingsbeleid. In vrijwel elke deelsessie werd gesproken over de vraag of de leidraad bindend moet zijn. De unanieme reactie daarop was, nee, het is een aanvulling op wat je al doet. ‘Je moet voorkomen dat je zorg vanuit doelgroepen gaat organiseren, en dus gaat polariseren. Je moet naar de individuele cliënt blijven kijken’, verwoordde Monique Caubo, bestuurder bij Dichterbij, de unaniem gedeelde mening.

Het klopt
Tot slot kwamen ook diverse stakeholders aan het woord over de leidraad. Zo gaf Sofie Wouters van het ministerie van VWS aan dat de leidraad haar en haar collega’s – die wat verder van de zorg afstaan – helpt om te snappen over welke doelgroepen er gepraat wordt, wat die doelgroepen nodig hebben en waar zorgmedewerkers tegenaan lopen. Sandra Spronk van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd gaf aan de leidraad te ‘omarmen’ en te ‘benutten’ als een gespreksleidraad om gesprekken over persoonsgerichte zorg en de kwaliteit daarvan te voeren. Arjan Maasland van Zilveren Kruis deelde zijn opgedane inzicht met de deelnemers: ‘De gehandicaptensector heeft met de leidraad eenduidigheid gecreerd. Het is een mooie kapstok voor het optuigen van zorgprogramma’s, zorgplannen en dossiers.’ Ineke van de Voort van Zorginstituut Nederland sloot af met de woorden: ‘Hier ligt een standaard voor maatwerk. Er staan allemaal goede dingen in, en misschien is het niet allemaal nieuw, maar dat betekent dat het klopt.’

Vervolgstappen
In haar slotwoord benoemde dagvoorzitter Annemarie van Dalen de vervolgstappen die gezet gaan worden: de laatste finetuning van de documenten, besluitvorming met onder andere de ALV van de VGN komend najaar, committment van de stakeholders, een verkenning van de positionering van de leidraad in relatie tot het Kwaliteitskader Gehandicaptenzorg samen met VGN-leden en leden van de stuurgroep Kwaliteitskader en aandacht voor de toepassing van de leidraad in de praktijk.

Documenten

• Leidraad persoonsgerichte zorg – werkdocument generiek deel – juni 2021
• Leidraad persoonsgerichte zorg – werkdocument uitwerking EMB – juni 2021
• Leidraad persoonsgerichte zorg – werkdocument uitwerking EVB – juni 2021
• Leidraad persoonsgerichte zorg – werkdocument uitwerking LB – juni 2021
• Leidraad persoonsgerichte zorg – werkdocument uitwerking LVB – juni 2021
• Leidraad persoonsgerichte zorg – werkdocument uitwerking NAH – juni 2021

Veel gemeenten werken aan een lokale analyse van de opgave op het gebied van wonen en zorg en het ontwikkelen van een lokale woonzorgvisie. Bureau HHM ondersteunt diverse gemeenten in dit traject. Wij nemen u – in een reeks artikelen – graag mee in onze aanpak en visie op het hele traject van het ontwikkelen van een lokale opgave tot de implementatie van concrete plannen. In fase 1 onderzoek is het huidige aanbod en de huidige vraag in kaart gebracht. Het matchen van de huidige vraag en aanbod met de toekomstige ontwikkelingen leidt tot fase 2 de opgave voor wonen en zorg. Daar gaat dit tweede artikel over.

Heeft u nieuwbouwplannen?  Met het woon- en leefwensenonderzoek van bureau HHM krijgt u in korte doorlooptijd zicht op de wensen en behoeften van de inwoners van uw verpleeghuis. Dit is cruciaal om nieuwbouw tot een succes te maken voor de mensen waarvoor u het doet.

Ouderen gaan steeds later naar een verpleeghuis. De consequentie hiervan is dat er vaak sprake is van een complex en intensievere zorgvraag op het moment dat iemand wel in een verpleeghuis komt. Dit stelt andere eisen en randvoorwaarden aan hoe de zorg en ondersteuning wordt geboden én aan de huisvesting. Wij ontwikkelden een woon- en leefwensenonderzoek om te borgen dat nieuw te bouwen huisvesting voldoet aan de behoeften en wensen van cliënten. Met de week van de toekomst inventariseren we in een korte doorlooptijd met een feestelijk tintje de wensen van uw (toekomstige)cliënten.

De wijze waarop deze kwetsbare groep woont heeft grote invloed op hun kwaliteit van leven. Het is mooi als organisaties serieus werk maken van de invloed van hun (toekomstige) bewoners op hun woonsituatie.

Thebe is een voorbeeld van zo’n organisatie. Hun verpleeghuis Elisabeth in Goirle staat aan de vooravond van nieuwbouw. Thebe heeft ervoor gekozen om bureau HHM een woon- en leefwensenonderzoek uit te laten voeren onder huidige en toekomstige bewoners. En met succes: met de input van 100 inwoners konden wij de bouwcommissie een goed en soms verassend beeld meegeven van de wensen en behoeften van de inwoners.

Wilt u ook de wensen en behoeften van uw (toekomstige) bewoners meenemen bij de vormgeving van uw plannen voor wonen met zorg? In een doorlooptijd van zes weken doen wij een onderzoek waar u mee verder kunt.

Meer informatie in onderstaande brochure of bij Caroline Coumans.

Nederland staat voor een enorme opgave op het gebied van wonen en zorg. Op dit moment is het voor veel gemeentes lastig om geschikte woonruimte te vinden voor statushouders of bewoners die uitstromen vanuit zorg. Daarnaast gaat het aantal ouderen dat langer zelfstandig thuis wil blijven wonen de komende jaren door de vergrijzing enorm groeien. De Taskforce wonen en zorg is opgericht om gemeenten, woningcorporaties en zorgorganisaties te ondersteunen bij de opgave van wonen en zorg.

De Taskforce heeft drie ambities:

1. Vanaf half 2021 beschikken alle gemeenten over een lokale analyse van de opgave die zij hebben op het gebied van wonen, zorg, welzijn en leefbaarheid voor ouderen en kwetsbare inwoners. Deze analyse wordt vastgelegd in een woonzorgvisie.
2. In 2022 hebben alle gemeenten prestatieafspraken gemaakt over wonen, zorg, welzijn en leefbaarheid om concreet plannen te kunnen uitvoeren.
3. In alle gemeenten worden de komende jaren projecten uitgevoerd om de opgave op het gebied van wonen, zorg, welzijn en leefbaarheid te verbeteren.

Veel gemeenten werken aan een lokale analyse van de opgave op het gebied van wonen en zorg en het ontwikkelen van een lokale woonzorgvisie. Bureau HHM ondersteunt diverse gemeenten in dit traject. Wij nemen u – in een reeks artikelen – graag mee in onze aanpak en visie op het hele traject van het ontwikkelen van een lokale opgave tot de implementatie van concrete plannen.  Het eerste artikel gaat over Onderzoek: van vraag naar opgave.

Vertrouwen, dat is wat de jeugdzorg misschien wel het hardst nodig heeft. Als je de berichtgeving in de media volgt dan krijg je een beeld dat er nog veel misgaat: er zijn wachtlijsten, gemeenten kampen met financiële tekorten en rapporten van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd liegen er soms niet om. Maar is dit het enige verhaal? Natuurlijk, het kan en moet beter. Adviseurs van bureau HHM zien mooie initiatieven en ontwikkelingen door het hele land waarin wordt gewerkt aan het verbeteren van de jeugdzorg. Medewerkers die zich inzetten voor jeugdigen en gezinnen zijn bevlogen en enorm betrokken. En gemeenten kijken naar hoe het anders kan en maken hiervoor ruimte. Met deze podcastserie willen we graag dit ‘andere geluid’ laten horen.

De podcast
In een reeks van vijf gesprekken zoomen we in op goede voorbeelden en gaan we op zoek naar wat er gebeurt als betrokken partijen het vertrouwen terugwinnen van jeugdigen en gezinnen en het vertrouwen terugvinden in elkaar. Om dit te kunnen doen blikken we in de eerste aflevering terug: wat zien we vanuit het stelsel, welke hervormingen zijn er geweest vanaf 2015 en wat heeft dit opgeleverd of gekost?

Aflevering 1. In gesprek over de jeugdhulp
Mieke, Maartje en Stacey van bureau HHM bespreken met elkaar het vertrouwen in de jeugdzorg vanuit het stelsel. Zij praten met elkaar over de bedoeling van de decentralisatie, de rolinvulling van gemeenten en aanbieders en wat jeugdigen en gezinnen van de decentralisatie merken.

Aflevering 2. In gesprek met Trias
In deze aflevering spreken we met medewerkers van jeugdzorgaanbieder Trias. Nick en Ester van Trias vertellen over de complexiteit van het bieden van jeugdzorg, maar vooral ook over de kansen voor vernieuwing en beweging. Zij delen ervaringen en laten zien wat je voor elkaar kan krijgen als je er samen voor gaat en je het vertrouwen en de ruimte krijgt vanuit de gemeente en de organisatie.

Aflevering 3. In gesprek met de gemeente Nijmegen
In deze derde aflevering staat het gemeentelijk perspectief centraal. Stacey en Mieke (bureau HHM) gaan in gesprek met Carole Derks (Regionaal projectleider inkoop Wmo en Jeugdhulp) en Trude Ariaans (Manager Regieteams en manager van een doorbraakaanpak) van de gemeente Nijmegen. Trude houdt zich onder andere bezig met het vinden van duurzame oplossingen voor jeugdigen die vastlopen in bureaucratie en regelgeving. We gaan in op goede voorbeelden en horen hoe de gemeente ruimte maakt om jeugdigen passende hulp te bieden.

Aflevering 4. In gesprek met een wethouder en bestuurder van een jeugdbeschermingsorganisatie
De afgelopen vijf jaar zijn wethouder Jur Botter en bestuurder Attiya Gamri van een jeugdbeschermingsorganisatie, in de regio Haarlem bezig geweest met het inrichten van de jeugdzorg. Zij doen samen de oproep om op korte termijn geen stelselwijzigingen door te voeren. Zij zien in elkaar nog steeds de juiste partner en hebben de komende vijf jaar nodig om te laten zien dat ze het kunnen. In deze podcast vertellen ze waarom ze staan waar ze nu staan en wat ze er aan doen om de komende jaren dat te bereiken wat jeugdigen nodig hebben.

Aflevering 5.  In gesprek met een moeder en pleegmoeder
In de vijfde aflevering van de podcast delen een moeder en een pleegmoeder hun ervaringen met pleegzorg. Ze spreken over ‘doen wat nodig is’, verschillende typen pleegzorg en de verbinding met de zorgaanbieder en gemeente. In deze podcast krijg je een uniek inkijkje in een bijzonder samenspel, wat uitkomsten biedt voor zowel de jeugdige, als de moeder.

Wilt u reageren na het beluisteren van de podcast? Dat kan via info@hhm.nl.

Duurzaam herstel tegen een betere prijs-kwaliteit verhouding; dat was de inzet van de pilot gecombineerde intensieve ambulante begeleiding van RIBW Arnhem & Veluwe Vallei. Binnen de pilot is een nieuwe werkwijze ontwikkeld die uitgaat van een gecombineerde inzet van een begeleider op hbo-niveau met een medewerker-begeleider op mbo4-niveau.

Het samenwerken in duo’s blijkt waardevol voor cliënten, begeleiders en betrokken wijkcoaches. De ervaringen zijn positief en dragen bij aan effectieve ambulante begeleiding van mensen met een psychische kwetsbaarheid tegen lagere kosten.

RIBW Arnhem & Veluwe Vallei biedt specialistische begeleiding aan mensen met een psychiatrische aandoening of ernstige psychosociale problemen bij het wonen, werken en leven. Deze specialistische begeleiding werd in de ambulante setting eerder standaard geleverd door hbo-opgeleide begeleiders. Met de toevoeging van een medewerker-begeleider op mbo4-niveau krijgt de cliënt op meerdere niveaus ondersteuning in het herstelproces, terwijl de samenhang behouden blijft en duidelijk is waar de regie ligt.

De nieuwe werkwijze werd samen ontwikkeld met de gemeente Arnhem en de wijkteams in Arnhem. Bureau HHM begeleidde de pilot en onderzocht de resultaten van de gecombineerde inzet.

De resultaten vatten wij samen in de Factsheet Opbrengsten pilot gecombineerde intensieve ambulante begeleiding.

Meer weten?
Neem dan contact op met Louise Pansier, t. 053 433 05 48.

Kodak ging failliet in 2012, u kent het verhaal vast. Kodak, het bedrijf dat de eerste digitale camera uitvond en ooit het grootste bedrijf van de wereld was, liet zijn chemische filmfabrieken te lang draaien en investeerde veel te laat in de digitale omwenteling. “Een bedrijf bevroren in de tijd.” Het leerde ons een belangrijke les: innoveren is een bewuste keuze voor exploratie boven exploitatie.

In de zorg zit beweging in het gebruik van zorgtechnologie, meer dan ooit. Laten we leren van Kodak: begin er nu aan omdat u er vertrouwen in hebt op de langere termijn. Neem risico, houd vol en heb geduld. Leer en blijf leren. Immers, foutvriendelijkheid is bepalend voor het succes van uw innovatie. Kwetsbaarheid is uw wegwijzer voor vernieuwing. En daar is niets zachts aan merkten wij.

Over onze geleerde lessen (tips) schreven we een uitgebreid artikel. Gebaseerd op onze praktijkervaringen van het afgelopen jaar. Zodat uw eigen leerkuil misschien iets minder diep wordt. En we samen de zorg uitvoerbaar en betaalbaar kunnen houden, ook voor in de toekomst.

Lees er alles over in het artikel eHealth: Innovatie met zorgtechnologie- Onze zes geleerde lessen (en tips) bij het integreren van zorgtechnologie 

De noodzaak om de ouderenzorg te herpositioneren ligt nadrukkelijk op de (formatie)tafel. Om beleidsmakers te helpen hierin de juiste keuzes te maken ontwikkelde bureau HHM, in opdracht van het ministerie van VWS, portretten van echte ouderen. Deze portretten laten zien over welke ouderen het gaat en wat hun zorgvraag is. De portretten zijn deze week door minister Hugo de Jonge als bijlage bij een kamerbrief over de ‘Dialoognota Ouder worden 2020-2040’ verstuurd aan de Tweede Kamer: “Deze schets van de realiteit van de zorg acht ik waardevol als context voor de nadere beoordeling van de gevolgen van beleidskeuzes.”

De ouderenzorg staat voor grote uitdagingen. De gevolgen van de vergrijzing zijn zichtbaar, er is een toenemend tekort aan medewerkers en de kwaliteit en de betaalbaarheid van ons stelsel staan onder druk. Om ervoor te zorgen dat de (zorg)vraag van ouderen op een passende manier wordt vertaald naar nieuw beleid stelde bureau HHM 28 ouderenportretten op. Van vitale ouderen tot ouderen in de laatste fase van hun leven. Van alleenstaanden tot echtparen. Van zelfstandig wonende ouderen tot verpleeghuisbewoners. Louise Pansier: “Zo zetten we deze mensen als het ware bij de beleidsmakers aan tafel. Deze portretten zijn gebaseerd op echte ouderen. Vanaf begin januari zijn we in gesprek gegaan met diverse partijen uit het veld om hen ouderen te laten beschrijven die zij kennen uit de praktijk. Dat leverde een schat aan inzichten op om mee te wegen in beleidskeuzes. Eén daarvan is dat ouderen vooral zelf keuzes maken, waarbij hun omstandigheden en voorkeuren vaak een grotere invloed hebben dan de toegangsregels. Er is niet één type oudere en er is geen standaard die voor iedereen werkt.”

Ook denken wij dat de portretten op nog meer manieren van nut kunnen zijn. Bijvoorbeeld bij het denken en praten over de toekomst van het leveren van zorg en ondersteuning aan deze groep. Binnenkort delen wij graag meer van onze bevindingen. Heb je belangstelling voor het rapport bestaande uit o.a. deze 28 portretten? Dan kun je het hier downloaden.